Ызбекистон Республикаси Олий ва ырта махсус таълим вазирлиги
-Mavzu. Mu staki llik sharoi tida muzeylar v a mu zey tormogin ing
Download 0.83 Mb. Pdf ko'rish
|
muzeyshunoslik (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Uzb ekis ton Respu blikasi Vazi rlar Maxk amasining Uzbeki ston muzeyl ari ishini t
- Respublikaning mu zeylar tarmogi va u ni ri vojlan tirish masalal ari . 4.
|
3-Mavzu. Mu staki llik sharoi tida muzeylar v a mu zey tormogin ing
rivojl anish muammolari. REJA 1. Mus takillik sharoi ti da mu zeylar ishi. 2 . Uzb ekis ton Respu blikasi Vazi rlar Maxk amasining Uzbeki ston muzeyl ari ishini t akomi llash ti rish va rivojl anti rish xaqid agi karori . 3. Respublikaning mu zeylar tarmogi va u ni ri vojlan tirish masalal ari . 4. Ami r T emur mu zeyning ochilishi va un ing axamiyati. 5. Mus takillik yill arida Uzb ek muzeyl arin ing xalkaro alokal ari .
Must akill ik yill arda muze yl arga bo’l gan e`t ibor va tal ab oshi b bormokda. Bu albatt a, muz e yl arni ng ijt imoi y vazi fal ari bi lan bogli k. Uzbekist on xududida mavj ud m uze yl ar t izimini yanada takomi llashtirish, ul arning xalkni ng m a`navi y - axloki y kam oloti da tut gan
o’rnini oshirish, muzey fondlarida saklanib keli na yot gan xalki mi zning bo y tarixini, must akilli gimiz odi mlarini aks etti ruvchi, no yob, nodi r eksponatl arni ava yl ab asras h, o’rganis h, bo yi tib borish, dun yoga ol i b chi qish va t argib qil ish, ul ardan xalkimi z ongi da milli y gurur va i ftixorni, isti klol va Vatanga xurmat , sad okat tu ygul arini kucha yti ris h yulida keng fo ydalanish, muze yl arni ng zam on tal abi ga m os yukori mal akali mut axas sis lar bil an t a`minl ash, moddi y-t exnika bazasini must axkaml ab, jaxon muze ys hunosli gi taj ribal arini kull ashga zarur s hart -sharoitl ar yaratishdan ib orat. Yana shu katorda m uze yl arni internet tizimi bilan bogl ash va il mi y j ixatdan m arkaz buli shdi r.
Respubli kam iz prezidentining "muze yl ar faoli yatini tubdan yaxs hilash va takomill asht iri sh tugrisida"gi 1998 - yil 12- yanvardagi farmoni muze yl ar va m uzey x odimlarini ng xa yot ida katt a buril ish nuktasi buldi. xududi dagi m avj ud bo’lgan muzeylar tuzimini yanada takomill asht iri sh, ul arni xalkning m a`navi y -axl oki y kam olotida tut gan o’rni ni yanada oshi ris h m aqsadi da "Uz bek muz ey" R espublika j am gar masi t uzildi. Bunga kushi mcha yana Uzbekis ton Vazirl ar maxkamasining 1998 - yi l 5-m artdagi "Muze yl ar faoli yati ni tubdan kull ab kuvvatlash m as al al ari tugrisida"gi karori "Uzbek muze y"ga Uzbekiston muze yl ari ga xar tom onl am a yordam kurs ati sh vazi fasini top shi rdi. Ushbu karorda m aml akat m uze yl arini t a`mirl ash zarur t exnik va zam onavi y asbob uskunalar bil an j ixozlash xamda m ablag bil an t a`m inl as h vazi fal ari yukl atil gan.
Tarmok - muz e yl ar faoli yati yo’nal ishi ni ishlab chikari sh, fan, s an`atni ng biror t armogi g a tegi shli bo’li shidi r. Mustakil lik yi llarida bu muze y t armoklari ga e`t ibor bergan bo’l sak, prezidenti miz karoridan sung yil dan yil ga rivoj lanib, takomill ashi b bormokdi.
Muze yl arni ng tuplovchilik va noshi rlik faoli yati xam ri voj lani b usmokda. Muze yl arni ng tupl ovchilik faoli yat i ga ilmi y etnografi k, arxeologik izlanishlar natij as ida topi l gan ilmi y asarlar, kul yozm al arni yi gis h va s hul ar asos ida muze yl ardagi im koni yat darajasida muzey xodim larini ng m akolal ari bil an chi qish . Bundan t as hkari res publi ka mik yosi da muze yl ar faoli yati ni maxsus jurnall arda yori tib bori sh va nas hir yotl arda, bekl etl ar, pl akatl ar chi karish, ko’rgazmal ar tashkil eti sh va usl ubi y kitobl arda yoriti b boris h va bos hqa kupl ab i shl arni am al ga oshi ridan iboratdi r.
Tarmok, bu m uze yl ar faoli yat ini yo’nalishi ya `ni ilmi y tadqiqot , fond ishl ari , ko’rgazm alar tashkil etishdir.
Il mi y tadqiqot ishl ari ul kani o’rganish, san`ati, tarixi, adabi yoti tugrisi da ma`lumotlar yi gish, ilmi y nashrl ar chikari sh, et nografi k, arxeol ogik ilmi y tadqiqot lar olib borish. 39
Fond ish muze y predm etl arini yi gish, tadkik qilis h, ilmi y kartochkal ar, kat alogl ar, turli
univers al -kartochkal ar, doim i y ko’rgazmalar, kuchma
ko’rgazmalar tashkil etish.
Muze y vazifas i ga kura ilmi y t adqiqot , ma`ri fat, tadqi qot va ukuv muze yl ari ga, yo’nal ish i va koll ektsi yal ari ga karab, t armok, ul kashunosl ik va me`morial muze yl arga bulinadi . Tarm ok muze yda i shl ab chikari sh, fan, s an`atni ng biror t armogi ga t egi shli bo’l adi (m asal an, tarix muze yl ari , zoologi ya muze yl ari ). Ulkashunoslik m uze yl ari mua y yan m a`m uri y t errit ori ya ning t abi ati , t arix i, xujali gi , s an`ati, etnografi yas i va boshqa s oxalarni kompleks aks etti radi. Memori al m uze yl ar muxim tarixi y vokealar, atokli arboblarga bagishlanadi.
Fargona ul kashunosl ik muze yning bugungi kunda t armoklari v ilo yatimiz ning turli tum anl arida m avjud. 1.
"Xamza Xakimz oda Ni yozi y m uze yi " - SHoximardon kis hlogi da 1957 yilda ochil gan. 2. "Usmon Yusupovning m em ori al muz e yi " Kaptarxona kis hlogida 1974 yi lda ochil gan. 3.
"Yul dosh Oxunboboev m emori al muzeyi " Margilon s haxrida 1964 yi lda ochil gan. 4. Ya ypan shaxridagi "Uzbekist on tum ani t arixi m uze yi " 1984 yi l ochi l gan. 5. "Adabi yot va s an`at muze yi " M argil on s haxrida 1989 yi lda ochil gan. 6. Uchkupri k tum ani dagi "Zi yovutdin Xazini y u y m uze yi " 1997 yil da ochil gan. 7.
Olt ari k tumani "Tari x muze yi " 2000 yilda ochil gan.
Biz bu t arm okl ar faoli yati ga nazar tas hlasak, P rezidentimiz farmoni, Vazi rl ar M axkam asi ni karori va vilo yat xokim i yatini ng karori bu tarm okl ar yax shil ani b, t akomm illas hib, rivojl ani b bori shi ga t urt ki bo’l gan li gini kurishimiz mumkin.
Madani yat va xal k ta`limi ni vazirliklari t arkibi da muz e yl ar bo’li shi yoshl arni vat anparvarl ik ruxida t arbi yal ashda m uxim uri n tut uvchi m adani ya t uchokl ari xisobl anadi. Bul arga shon -shuxrat muz e yl ari, ulka tar ixi, m exnat faxri yl ari as ori ati kal ari, Bu yuk si ymolar tarixi, ul ka t arixidan xiko ya kiluvchi asori ati kalardan iborat .
Bugungi kunda maml akatimiz xududi dagi turl i muass as alar, korxonalar, kuri lish t ashkilotl ari , kis hlok jam oa bos hqa ruv xuj alikl ari k oshida, shaxar, t um an, vilo yat m arkazl arida, xalk ta`lim i tizimida 1200 dan orti k muze yl ar mavjud bulib, ularni eng yi rikl ari po yt axtda jo ylashgan.
SHu bil an bi rga unl ab yozuvchil ar, shoi rlar, rassomlar, olim lar va m as hxur san`at arbobl arini ng u y m uz e yl ari m avjuddi r. Bu muz e yl ar xalki mizni uzok tarixdan xiko ya kiluvchi, m uze ydan sado beruvchi m a`navi yat m as kanl ari buli b, milli y mafkura va tafakk o’rni rivojl anti ruvchi, yoshl arda milli y gurur va iftixorni yuksaltiris hda ulug kadaml ar bulib k olm okda.
Xar bir mill atni shakll ani sh t arixi, u bi lan boglik si yosi y j ara yonl arni aks etti ruvchi muze yl ar umumxalk muz e yl ari xisobl anadi . Xorazmdagi Ichan kal `a, Buxoro arki umumxalk muze yl ari ga mis ol bo’l adi .
1996 yi li ning 18 okt yabr' kuni m aml aka ti miz po yt axti kadimi y Tos hkent ning kok markazida Tong saxarda kur`on tilovati olis -oli sl arga taraldi . Ulug bobokalonim iz bu yuk davlat arbobi va engilm as sarkarda Amir Temur yodi xotirasi ga at ab Sharq milli y m e`morchili gining no yob va mujiz avi y namunas i bun yod
etilib, Temuri yl ar t arixi davl at
muz e yining tant anali ochili s hi maml akatimiz tarixini o’rganis h ga bo’l gan e`tiborni kucha yti rdi.
Muze yning ochilis h marosimi da P rezi dent ni suzl agan nutkida shunda y de yi ladi. "Maml akat imiz istiklol ga erishgach "Am i r Temur shaxsi yana vat an va 40
millat tim soli ga ayl anganini isti klolimizning xar bir tadbi rida, mustakil davlati mizning xar bir kadami da bu yuk zot ruxi bi rga xam roxu -xam nafas bulib bora yot gani ni t a`kidladi va uz fikrini davom etti rib, "Buyuk shaxslarni t ari x yaratadi ", de ydil ar. Bunga kushimcha kilib soxibki ron bobom izning s uronl i xayotini xa yol kuz gusi utkazi b, bu yuk buyuk shaxslarni mill at ka ygusidan ut kazi, xalk dardi yarat adi ", -dedi.
Tem uri yl ar t arixi davl at muze yi me`mori y jixatdan juda mukamm al muxtasham ins hootdi r. Bu avvalo bobokal onimizni ng mavjud s havkati ga, dun yovi y obr yo -e`ti bori ga va daxoli gi ga m unosi b bo’ls a, ikkinchi tomondan, t em uri yl ar bugungi avl odining bun yodkorl ik kudratidan, kozi k didi , beki yos ist e`dodi va xayoloti ning cheksi zl igi dan dal olat beradi. Yana uning axami yati Temur va temuri yl ar davl atini yanada yaxs hirok o’rganish, uni xa yot ga t adbik etis h va milli y tariximizni xakkoni y tarixini yoriti shda juda katt adir. Bugungi kunda bu muzey ilmi y m arkaz ga a yl angan.
Vazi rl ar M axk am as ining 1998 yi l 5 martdagi karori "Uzbek m uze y" jam garm asi ga, Uzbekiston muze yl ar jam oat chil ik kengas hini ng Xalkaro muze yl ar Kengashi IKOM ga a`z o bo’l ganli gini xisobga olib, Uzbekis ton muze yl ari ga xar tomonl am a yordam beri sh vazi fasini tops hirdi. Uzbek m uze yl ar dun yoning kupl ab kuz ga kuringan m amlakatl ari bi lan ya`ni Angli ya, Am erika, It ali ya, Frant si ya , Germ ani ya m uze yl ari bilan xamkorli kda faoli yat oli b borib, yul kurs at ki chl ar, bukl etl ar va kat al ogl ar nashr kili nib xamda ko’rgazm alar tashkil etilmokd a. Bizni ng Fargona Ulkas hunosli k muz e yi kuplab m aml akatl ar bil an x amkorli k kilmokda, j uml adan Yaponi ya etnografi ya m uze y bil an xamkorli kda Fargonani ng kadim gi t arixi yuz as idanilmi y t adqiqot ishlari ni olib bormokda. M uze y xodi mlari ilmi y m arkazda uki sh uchu n Yaponi ya ui ga t aklif etilmokda. Bundan tashkari Rossi ya davl at ermi taji, S ankt -P et rburgdagi Rossi ya Davl at etnografi ya muz e yi , Respubli kam izda es a Uzbekis ton Fanl ar Akadem i yasini ng Arxeologi ya Ins titut i, Uzbekist on Xalkl ari tarixi muze yl ari bil an doi mi y al okalar oli b boril adi .
Ta yanch iboral ar.
Muze y t arm oki, muze y predm eti , umumxalk muz e y, Uzbek muz e y,t abiat bulimi, san`at bulim i.
Nazorat uchun s avoll ar.
1. Must akill ik Uzbekist on muz e yl ari ga qanda y ta`si r kurs atdi?
2.
Prezidentimiz Farmonining muz e yl ar uchun axami yati qanda y?
3. Vazi rl ar Maxkam asining karori muze yl arga qanda y imkoni yat yaratadi?
4. Fargona ulkashunosl ik muz e y t armoklari xaqida m a`lumot bering.
5. Fargona ulkashunosl ik muz e y bulim lari x aqi da ma`l umot beri ng.
6. Amir Temur m uz e yi ni ochishdan m aqsad nima?
7. Fargona ul kashunosl ik muze yi ning tarm okl ari vilo yatim izni ng ka ysi tumanlari da
jo yl ashgan? 8.
Uzbek muze y j am garmasi IKOMga a`zo bo’lis hi uzbek muze yl ari ga qanda y
9.
Muze yl arni ng i lmi y ommavi y ishl ari nim al ardan iborat?
10. Xazina fondi ishi ni mal ardan i borat?
41
Adabi yotl ar.
1. I. A. Karimov "Tarixi y xotirasiz kelajak yuk" T.1998 y.
2.
"Uzbeki ston m uzeyl ar ishini t akomi llas htirish va rivojlant iri sh xaqida "
Uzbekist on Vazi rl ar Maxkam asini ng karori g`g` Uzb.Abadi yoti va san`ati 1998 y. 10
yanvar'. 3.
I. Sodi kova "M adani y Yodgorl ikl ar xazi nasi " T."Fan" 1981 y.
4. "M ozi ydan s ado" jurnali .
5. "Fargona ulkas hunosli gi " F. -1996 yil .
Download 0.83 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|