Ызбекистон Республикаси Олий ва ырта махсус таълим вазирлиги
Mavzu : Davl at muzey fondi . Muzey ashyol arini o ’rgani s h
Download 0.83 Mb. Pdf ko'rish
|
muzeyshunoslik (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Muzey fondini il mi y tashkil etish. 3 Muzey fondi i shinin g asosiy yo’nali sh lari.
|
4. Mavzu : Davl at muzey fondi . Muzey ashyol arini o ’rgani s h .
REJA 1 "Muzey fondi" tu sh unchasi . 2 Muzey fondini il mi y tashkil etish. 3 Muzey fondi i shinin g asosiy yo’nali sh lari. 4 Muzey ash yolarini o’rgani sh uslubi yoti .
Muze y faol i yati, i s hi muz e y fondi asosida yuritil adi. Bu ishni ng am al ga oshi rish va kim m ati m uze y xodiml ari ning m anba t ugrisidagi bil iml ari ni , manbaning m adani y ki mmati, xissi y
t a`siri, tarixi y jara yoni xaqida gi ma`lumotlarni aniq lash va o ydi nl asht irish yuli dagi s a`yi xarakatlari bilan bel gilanadi. M anbani soti b ol ish, s aql as h, tadkik etish, uni il mi y va ta`lim -t arbi ya ishi ga t adbik etis h es a yanada m uxim vazi fa xisobl anadi. Muze y fondi utmis hi, xozirgi zam on va kel aj akni boglovchi, u ygunlashti ruvchi manbadi r. M uzey fondini ng arxiv va kutubxona fondl ari dan farki s hundaki, u tarixi y j ara yonni kompl eks xujjatl ashtiradi. M uze y uchun ma`lumotning xajmi va mundari jasi, predm etni ng jo yl ashi shi gi na predm etning tabi ati , uni ng ka ysi maqs ad da kachon va qanda y yi gil ganli gi tugri sidagi m a`lumot l ar xam muximdi r. Predm etni ng t abi ati ga, uning m a`l um ot berish im koni yat i ga kura tarixi y manbalar ku yi dagi turl arga bulinadi : a) moddi y manbal ar; b) t asvi ri y m anbalar; v) yozm a m anbal ar; g) fono yoz uv va ki nofil 'ml ar.
Moddi y m anbal arga moddi y m adani y Yodgorlikl ar - m exnat kurollari , xarakatlanti rish m os lam al ari , maishi y predm etl ar, kurollar v.b.l ar kiradi . Moddi y manbal ar fakat predmet ning t arkibi dangi na ma`lum ot berma y, uning shakli , kuri lishi , ul chovi , ogi rli gi, rangi v.b.l ar xaqida m a`lumot beradi. Ular yana usha davr t arixi y j ara yon, m adani yati , ilmi y y utukl ar xaqida xam m a`lum ma`noda tas avvur xosil kil adi. Moddi y m anbal ar mavxum tus huncha em as, balki ani q tushunchalar xosil qi lish im koni yatini beradi .
Tas viri y manbal ar turli bu yok, fgura, bel gi v.b. nars al ar vosit asida yarati lib, ular m usavvi rli k is hl ari, grafika, xa ykal taroshlik, badii y pl akatl ar va fot ografi ya maxsulotl ari ki radi. Bu tasvi ri y m anbal ar vokeal ar xaqida , port retda aks et gan shaxsl arxaqida, plan va kartalar esa aniq geom et rik shakl, ul chov xamda geografi k jo yl ashuv xaqida il m i y m a`l umot l ar beradi.
Yozma m anbal ar s uz va bel gilar yordamida ma`lum ot beri b, ul arga yi l nom al ar (let opi s'), sol nom al ar, konunlar m ajmui , si yosi y parti yal ar xujjatlari, 42
stati stika mat eri all ari, ilmi y i shl ar, adabi yotl ar, publi tsisti k asarlar, nodi r kitoblar v.b.l ar ki radi . Yozm a m anbal ar turfa va keng m a`lumot beri s h imkoni yati ga ega. Ularni 3 gurux ga bul ib urganil adi: a) il mi y va is h yuri tish xaqi da m a`lum ot beruvchi(konunl ar, si yosi y va st atistik xujjatl ar, ilmi y izl anishl ar); b) est eti k m anbal ar (badii y adabi yotl ar); v) umumi y ma`l umot beruvchi m anbal ar (publ itsist ik as arlar, m em uarl ar, yi l nom al ar va solnomal ar).
Fono yoz uv va kinofil 'ml ar muz e y predmetl ari orasi da m uxim urin t utadi. Fono yoz uvl arda mus ika, ma`lum s haxsni ng nut ki, kurili sh is hi shovkini , ukis hdagi ma`lum t al affuz yoki s an`at korl arning ijro et gan ku yl ari aks et gan bo’lishi mumkin. Kinofil 'ml ar ovozli va ovozsiz bo’li shi m um kin. Fono yozuv va kinofil 'm lar m uze y fondining maxsus, sermaxsul guruxi xisobl anadi .
2. Muze y fondidagi prem etl ar: a) nodi r pr edm etl ar va b) ti pik muze y predmet lari ga bulinadi . M uze y predm etl ari m a`l umot mazmuni ga, kimm ati gagina em as, uni ng xayratnarli xususi ya ti ga kura xam farkl anadi . Bunda predm etni ng qanda y kimmatbaxo m aterildan is hl anganl i gi em as, balki uni ng yukori eks p ress iv xususi yati muxim. Demak, shunda y muze y uchun muxim axami yat ga ega bu yum lar nodir buyuml ar xisoblanadi. Ti pik predm etl arga t urdos h, kup uchra ydi gan muz e y predm etl ari ki radi.
Muze yning i lmi y-kumakchi mat eriallari ga, muz e y predmetl ari s afi ga kirm a ydi gan, l eki n uni o’rganish va namo yi sh etishga yordam beradi gan mat eri all ar kiradi . Ular as os an 4 guruxga bulinadi : 1.
Muze y predm etl arini tashki kurinis hini t iklashga, asl nusxal ari ni ka yt a uz xoliga kel tiri shga yo rdaml ashadi gan m at eriallar. 2. Muze y predm eti ning tuzilishi ni aniql as hga, t adkik etis hga yo rdam beradi gan mat eri all ar (rent gen). 3.
Muze y predmetl ari ni uzaro alokasini o’rganis h ga yordam beradi gan mat eri all ar (m as alan: sxemalar, matol arni tukis h us ull ari ni kursat adi gan). 4. Aniq bi r t arixi y vokeani o’rgani sh ga yordam beradi gan materi all ar - diagramm a va xari tal ar, chizm al ar.
Muze y fondl ari uz navbati da ku yi dagi 4 t al abga j avob beri shi kerak: 1. Muze yl ar fondi uz s oxasi ga karab t ashki llas htirilishi kerak. M: arxeol ogi ya, etnografi ya, ulkas hunosli k v.b. 2.
Fondining shakllanis hi tarix va muze yshunosli k fanlarini ng yutukl ari ga mos bulmogi kerak. 3. Fondl arni doimi y va maqs ad li ravishda tuldiri b, bo yi t ib borish zarur. 4. Fondl ar ilmi y t as hki l eti lishi shart.
II. Muze y koll ektsi yal ari ning ki mmat i uning mikdori va si fati bil an bel gil anadi . Bu kol lektsi yal ar kays i davr, vokea, xodisa, m anbaga t egishl ili gi; uning kuri lishi , asosi, t as viri yli gi, mais hi y-sot sial xususi yati, davri va jo yi , ki mmatli berajak ma`lumoti ga karab i l mi y printsi p asosi da guruxlanis hi lozim . SHung a kura muz e y fondi ku yi dagi t url arga buli nadi: 1. Asosi y fond - t arkibi ga koll etsi yaning asosini t ashkil kil adi gan, m uze y faoli yati ni tula ochi b beradi gan predm etl ar ki radi . 2.
Alm ashti ruv fondi - unda muze y kam exti yoj sez adi gan predm etl ar o’rni egall a ydi, ya `ni muz e y faoli yat i uchun unga muxim bulmagan ash yol ar ki radi.
43
3. Koll ekt sion fond - muze y fondini ng as osini . Yadrosi ni tas hkil etad i. Unda yagona nusxa yoki nusxalar ichida eng ya xshi nusxa s akl anadi. 4.
Dubl et fond - as os an tipik predm etl ardan tuziladi
3. Muze y fondi i shi ning asosi y yo’nalis hlari. Fond i shini as osi y maqs adi muze y predm etini tadkik etis h va o’rganis h, saql ash va fo ydalani sh uchun zarur sharoi tlarni yarati sh, fond i shi nazari yasi va uslubl ari ni i shl ab chi karis hdi r: 1. Muze y koll ektsi yas i ni tuldi rib borish. Bi zni urab turgan ol am dagi predm etl ar orasida muze y ax ami yati ga moli kl ari ni t anlab bori sh. 2.
Muze y predm etl arini xisobga ol ish. Xisobga olis h nat i jasi da predm et muze yning xuquqi y ximoyasi ga ut adi . 3. Muze y
predm etl ari ni saqlash. Muzey predm eti va i lmi y-kum akchi mat eri all arni fizik s aqlas h, z arur bo’l sa ti klas h is hl ari ni olib boris h. 4.
Fondni urgani b borish. Fond bu liml ari ni o’rganis h va ya ngi buliml arni tashkil eti sh borasida izl anis hl ar oli b borish. 5. Fond i shi bu yi cha konsult atsi yal ar t ashkil qilis h. 6. Muze y predm etl ari ni o’rganish .
fondi ishining asosi y yo’nalis hi bul ib, ani qlash, t urkuml as h va tartiblashti rish, sharxlash vazi fal arini uz i chi ga ol adi . " Aniql as h j ara yoni da muze y predm etini ng - xom as h yosi, ul chami, ogi rli gi, rangi, t a yyorl anis h uslubi, ijtim oi y, eti nik, mualli fli k man subli gi v.b. jixatl ari urgani ladi. Yukorida ta`kidlangan j ixatl arni o’rgani sh xam katt a axami yat ga ega. Misol uchun m exnat kuroli ni t osh, bronza yoki t emi r davri ga oid ekanli gi ni ani qlashda yordam beradi. " Turkuml as h va t artiblashtiri sh ku yi dagi bel gil arg a karab olib bori ladi: 1. Umumi y t urkuml ash. Predmet larni avval turl ari ga karab, s ungra aloxida bel gilarga muvofi k bulish, t aksi mlash. 2.
Xronol ogik jixatdan turkuml as h akki kuri nshda bo’l adi : a) predmet yaratil gan davr bu yi cha; b) predmet fo yd al anil gan da vr bu yi cha. 3. Geografik jixatdan turkuml ash xam ikki kurini shda bo’ladi : a) predm et yaratil gan xudud; b) predm et fo ydal anil gan xudud bu yi cha. 4.
Etnik m ansubli gi asosida. 5.
Ij timoi y m ansubl i gi asosida. 6.
Mual lifl ik m ansubl i gi as osida. 7.
Nom, ism bel gis i ga karab asosan aniq shaxsl arga tegis hli predm etl arga turkuml anadi . Bu jixat xoti ra muz e yl ari uchun m uxim. 8. Ash yovi y turkuml ash as osan ash yovi y manbalar bu yi cha olib boril adi . 9. Mavzuvi y turkum las h. 10. Tarmoklar bu yi cha t urkuml ash. " Iz oxlash. Muz e y p redm etl arini izoxlash juda katt a axam i ya tga ega buli b, predm et xaqida kushimcha kupl ab ma`l umotlarni yi gishni va urgi nishni t al ab et adi. Nat ijada predm et fo ydal anil gan, yarati lgan davr xaqida t ula tushuncha xosil bo’ladi.
Ta yanch iboral ar: muze y fondi, Davl at muze y fondi , fondi ishi, fondni ilmi y t ashkil eti sh, fond tal abl ari, xisobga ol ish, turkuml ash, tartiblashti rish, saql as h, muze y predmetini o’rganish, muzey predmetini o’rganish uslublari.
Nazorat uchun s avoll ar: 44
1. Davlat muz e y fondi nima? 2. Muze y fondi nim a? 3. Muze y predm eti necha turga bulinadi? 4. Muze y fondi qanda y buliml arga bulinadi? 5. Tipik predm etl arga qanda y predm etl ar ki radi? 6. Nodi r predm etl arga qanda y predm etl ar ki radi? 7. Muze y predm etini o’rganis h deganda ni m ani tus hunasiz? 8. Muze y pedm eti ni xis obga olish qanda y ax ami yat ga ega? 9. Muze y predm etini turkum lash va tarti blas h nim a? 10. Asos i y va al mashinuv fondl ari nim a? Adabi yotl ar. 1. Muzeevedeni e. M.1988 g. 2. N. S odikova. Madani y Yodgorli kl ar xazinasi. T.1981 yi l. 3. Kiri enko E. M. Is tori cheski y m uze y. M.1984 g.
Download 0.83 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|