Ызбекистон Республикаси Олий ва Ырта махсус Таълим Вазирлиги

Nur yutilishining molyar so’ndirish koeffisienti.

Nur yutilishining molyar so’ndirish koefficientining fizik ma`nosi, l = 1 sm va C=1 mol/l bo’lganda eritmaning optik zichligi A = ε C l :
A = 
Har bir modda o’zining nur yutilishining molyar so’ndirish koefficienti bilan harakterlanadi.

4. 
   chizma. Yutilish spektrining maksimumini aniqlash.
   

ε - ning qiymati nurning to’lqin uzunligi (λ), eritmaning haroratiga, erigan modda va erituvchining tabiati (hususiyati) ga boғliq bo’lib, eritma konsentratsiya
va yutuvchi qatlam qalinligiga boғliq emas. Analiz qilinadigan har bir modda ma`lum bir to’lqin uzunlikdagi nurni ko’proq (4-chizma) yutadi va moddaning nur yutilish koefficienti shu to’lqin uzunligidagi nur bilan belgilanadi - ε<sub>λ</sub>.
Analiz qilinishi mumkin bo’lgan moddalar uchun ε ≥ 10<sup>3</sup> bo’lishi kerak. Tarkibida bir nechta rangli moddalar saqlagan eritmaning optik zichligi additiv hususiyatga ega, ya`ni bir moddaning ёruғlik yutish hususiyati, shu eritmadagi boshqa moddalarning ishtirok etishiga boғliq emas. Eritma ning optik zichligi eritmadagi har bir rangli moddaning optik zichliklarini yiғindisiga teng.
A = A₁ + A₂ +. +A_n
A₁, A₂ ... A _n moddani va hokazo n-chi moddaning (optik zichligi). A
= ε C l ni Hisobga olganda
А  l₁C₁   ₂C₂  ...  _nC_n 

3. Buger - Lambert - Ber qonunidan chetlanishlar.

Buger-Lambert-Ber qonuni tajribalarda (a) bir necha marta to’ғri tekshirilgan bo’lsa, ham ayrim hollarda tajribada Ber qonuniga e`tibor berilmasa chetlanishlar (b) bo’ladi. (5- chizma) Buger-Lambert-Ber qonunini qo’llash uchun quyidagilarga e`tibor berish kerak.
А

С, mol/l

4. 
   chizma. Eritma optik zichligini eritma kocentraciyasiga boғliqligi.
   

1.To’shadigan nur monohromatik (λ = const) bo’lishi kerak, shunda bu cheklanishni ko’rsatish uchun formula quyidagicha ёziladi:
A =   l  C

sindirish ko’rsatgichiga boғliq. Shu sababli kichik konsentratsiyadagi eritmalar ishlatiladi, chunki ularni nur sindirish ko’rsatgichlari, erituvchini nur sindirish ko’rsatgichi bilan bir hil bo’ladi. Agar konsentratsiyasi katta bo’lsa, nur sindirish ko’rsatkichini o’zgarishi qonundan chetlanishga olib keladi.

3. 
   Aniqlash doimiy haroratda olib borilishi kerak (ya`ni termostatlarda bajariladi).
   
4. 
   To’shadigan nur bogi dastasi (po’chok) parallel bo’lishi kerak.
   
5. 
   
   7
   Nur yutadigan zarrachaning tarkibi doimiy bo’lishi kerak, agar konsentratsiya o’zgarishi bilan dissociaciyalanish parchalanish polimerlanish va boshqa o’zgarishlar bo’lsa, optik zichlikning konsentratsiyaga boғliqligi to’ғri
   

Masalan: K₂Cr₂O₇ eritmasini suyultirilganda Cr₂O ^2- -ionlarining konsentratsiyasini kamayishi bilan birgalikda, kimyoviy ta`sir sodir bo’ladi:
Cr₂O₇^2- + H₂O = 2HCrO₄^- = CrO₄^2- + 2H⁺
Natijada eritmada Cr₂O₇^2- ionlari o’rniga CrO₄^2- ionlari hosil bo’ladi. va - qiymatlari turlicha bo’lib, optik zichlikning qiymati ham o’zgaradi.

4.