Ызбекистон республикаси олий ва ырта

Muxim bulgan amallar.
Mikroprotsessorlar xakida Suz olib borar ekanmiz asosiy muxim tushinchalarga tuxtalib utishimiz lozim buladi. Mirkoprotsessorga nisbatan amal bajaruvchi xar kanday tashki kurilma periferiya deb atash imumkin.
Registr- kurilmalarning uziga xos tengliklar birlashmasini angldatadi, ularning vazifasi ma’lumotlarni saklash xamda ma’lumotlarga tezkor murojat kilish imkoniyatini beradi. Ushbu kurilmalar integral sxemada tro’ggerlarda foydalaniladi. Trigger uz navbatida traziztor utkazgichlarda malga oshiriladi( ya’ni elektron kalitlar). N trigger registrda N bit ma’lumotni tushinish mumkin.
Port – Shunday sxemaki odatda uziga bir kancha registrlarni kamrab oluvchi xamda ulanish imkoniyatini beruvchi vositadir, masalan pereferiya kurilmasi mirkoprotsessorni tashki shinasiga ulanishida kurishimiz mumkin. Amalda xar mikrsxema xar xil maksadlar uchun ishlatiladi. Shaxsiy kompyuterda xar bir port uziga xos unikal rakamiga ega buladi. Shuni aytib utish joyizki portlarni rakami moxiyatan registrlarning kiritib chikarish manzili bulib xizmat kiladi. Shuningdek manzil kengligi asosiy xotira va kiritib chikarish porti bilan kesishmaydi.
Uziliksizlik - tushinchasi asinxron jaraening xabarini anglatadi(ya’ni protsessor kandaydir asinxron jaraenni tushinadi). Ushbu xolatda buyruklarning ketma ketligi tuxtatiladi. Uning urniga esa boshka bir ketma- ketlik amalga oshiriladi. Uzuliksizlikni bir kancha turlarga bulish mumkin: Mantikiy uziliksizlik, apparat uziliksizlik xamda dasturiy uzuliksizlik. Apparat uziliksizlik odatda pereferiya kurilmasi talabiga boglik buladi. Mantikiy uziliksizlik mirkoprotsessorning ish jaraenida uz uzida yuz beradi. Dastur uzuliksizligi bajarilaetgan dasturlarning foydalanishdagi maxsus dastur ichidagi dasturlarni bajarish bilan ifodalanadi.
Turgidan tugri ulanishda (DMA, Direct Memory Access) pereferiya kurilmasi tezkor xotira bilan bevosita boglik buladi. Mirkoprotsessorning ichki registrlaridan kelib chikkan xolda. Ushbu ulanishning asosiy afzalligi katta xajmdagi tezkor ma’lumot almashinishda kurishimiz mumkin(ya’ni kayta yuklashda xotiraning tashki saklovchilari). Kup xollarda port manzillariga, rakamlariga un oltilik sanok sitemasidan foydalaniladi. Ushbu xollarda kerakli sonlardan sung ‘h’ (hexadecimal) bulgisi turadi.