Ызбекистон республикаси олий ва ырта

8- Shaxsiy kompyuterlarning texnik va dasturiy ta’minoti

Ma’lumki, zamonaviy axborot texnologiyalari kiritilgan ma’lumotlar ustida xilma-xil amallarni bajarib, foydalanuvchi uchun kerakli ma’lumotlarni hosil qilib beradi. Buning uchun, shu texnologiyalarning asosi bo’lmish kompyuterga ular tushunadigan tilda kerakli ko’rsatmalar (dasturlar) tuzilib, so’ngra ularning xotirasiga kiritilishi kerak. Shunday dasturlarning majmui kompyuterlarning dasturiy ta’minotini tashkil qiladi va ularning imkoniyatlarini, quvvatlarini aks ettiruvchi asosiy vositalardan biri hisoblanadi.

Zamonaviy kompyuterlarning dasturiy ta’minotini tashkil qiluvchi barcha dasturiy vositalar vazifalariga ko’ra, ishchi holatlariga ko’ra hamda tarqatilish usullariga ko’ra uchta asosiy guruhlarga bo’linadi.
Dasturlarning vazifalariga ko’ra guruhlanishi
Vazifalariga ko’ra ular asosan quyidagi guruhdagi dasturlarga bo’linadi:
Tizimli dasturlar (system programs) - foydalanuvchi bilan kompyuter o’rtasidagi muloqotni o’rnatishga, kompyuterning samarali ishlashini ta’min­lashga, kompyuterning asosiy va qo’shimcha qurilmalari faoliyatini nazorat qilish hamda boshqarishga xizmat qiluvchi dasturlardir.
Xizmatchi dasturlar yoki utilitlar (utilities) – maxsus ishlab chiqarilgan dasturiy vositalarlar bo’lib, kompyuterga hamda uning elektron qurilmalariga xizmat qiluvchi, ularning samarali ishlashini ta’minlovchi yordamchi dasturlardir. Bunday dasturlar, operasion tizimning imkoniyati yetmaydigan xizmatlarni ham amalga oshira oladi. Birgina
www.download.com
internet saytining o’zidagina minglab utilitlar to’g’risida ma’lumotlar berilgan.
Matnlar bilan ishlash vositalari – foydalanuvchilarga kompyuter yordamida matnlar ustida turli (matnli ma’lumotlarni tashkil qilish, ularni bezash, sahifalash, tahrir qilish, tarjima qilish, chop etishga tayyorlash va h.k.) amallarni bajarishga imkon beruvchi dasturiy vositalardir.