Ызбекистон республикаси олий ва ырта

Ўзини қоплаш даври инвестициялар самарадорлигини бахолашнинг энг тарқалган ва тушунарли кўрсаткичларидан бири хисобланади. Бизнинг амалиётда қўлланувчи «капитал қўйилмалар ўзини қоплаш муддати»дан фарқли ўлароқ, у фойдага эмас, балки хозирги қийматга келтирилган инвестиция мабла\лари ва пул оқимларига асосланади. Ушбу кўрсаткич қуйидаги формула бўйича аниқланади:

ПО қ ИС / ДП_П

бу ерда
ПО – инвестиция лойихаси бўйича киритилган мабла\ларнинг ўзини қоплаш даври;

ИС – инвестиция лойихасини амалга оширишга йўналтирилувчи инвестиция мабла\лари миқдори (қўйилмалар киритиш вақти турлича бўлганда хозирги қийматга келтирилади;
ДП_п – шу даврга тў\ри келувчи ўртача пул оқими миқдори (хозирги қийматда). +исқа муддатли қўйилмалар киритишда бу кўрсаткич 1 ой, узоқ муддатли қўйилмаларда эса 1 йил деб қабул қилинган.
Мисол. Юқорида кўриб чиқилган инвестиция лойихалари бўйича маълумотлардан фойдаланиб, уларнинг ўзини қоплаш муддатини топамиз. Бунинг учун биринчи навбатда хозирги қийматдаги ўртача пул оқими миқдорини аниқлаймиз. «А» лойхаси бўйича: 8758:2қ4379 долл. «Б» лойхаси бўйича эса мос равишда 8221:4қ2055 А+Ш долл.. Ўртача йиллик пул оқими қийматини хисобга олган холда «А» лойихаси бўйича ўзини қоплаш муддати 7000:4379қ1.6 га, «Б» лойихаси бўйича эса 6700:2055қ3.3 га тенг. Инвестиция лойихаларини «ўзини қоплаш даври» бўйича солиштириш «А» лойихасининг «Б» лойихасига нисбатан устунликка эга эканлигини кўрсатади («соф келтирилган даромад» ва «даромадлилик индекси» кўрсаткичлари бўйича солиштиришда бу унчалик сезиларли бўлмаган).
«Ўзини қоплаш даври» кўрсаткичини тавсифлашда шунга эътибор қаратиш керакки, бу кўрсаткич инвестициялар самарадорлигини башроашдан ташқари инвестициялар ликвидлиги билан бо\лиқ риск даражасини аниқлашда хам қўлланиши мумкин (яхши биламизки, лойихани амалга ошириш даври қанчалик узоқ бўлса, инвестиция рисклари хам шунчалик юқори бўлади). Бу кўрсаткичнинг камчилиги шундаки, у инвестициялар ўзини қоплаганн даврдан кейин шаклланган пул оқимларини хисобга олмайди. Масалан, эксплуатация муддати узоқ бўлган инвестиция лойихалари бўйича олинган соф келтирилган даромад миқдори эксплуатация муддати қисқа бўлган инвестиция лойихалари бўйича олинган соф келтирилган даромад миқдоридан анча кўп бўлади.