Ызбекистон республикаси олий ва махсус таълим вазирлиги

3. Корхона меҳнат ресурслари нима?
4. Ходимлар қўнимсизлигини тушунтириб беринг.
2-савол бўйича дарс мақсади: Талабаларда иш вақтидан фойдаланиш даражаси ва меҳнат унумдорлиги тўғрисида тушунча ҳосил қилдириш.
Идентив ўқув мақсадлари:
2.1. Иш вақтидан унумли фойдаланиш даражасини таҳлил қилиб бера олади.
2.2. Меҳнат унумдорлиги таҳлилини ўтказа олади.
2-савол баёни. Иш вақтидан фойдаланиш даражаси таҳлили. Меҳнат унумдорлиги таҳлили. Корхонада меҳнат унумининг ўсиши кўп жиҳатдан иш вақтидан қай даражада фойдаланиш даражаси билан боғлиқдир. Корхонада иш вақтидан фойдаланишнинг қуйидаги жиҳатларини фарқлаш мумкин:

• 
  ишчилар иш вақтидан фойдаланиш даражасини ўрганиш;
  
• 
  ускуналар иш вақтидан фойдаланиш даражасини ўрганиш.
  

Ишчилар иш вақтидан фойдаланишнинг умумлашган кўрсаткичи-жами ишчилар томонидан йил давомида ишлаган киши-соатлар ҳисобланади. Таҳлил чоғи, корхонада иш вақтидан фойдаланишнинг қай даражада йўлга қўйилганлиги, унинг ўзгаришига таъсир даражасига таъриф берилади. Ишчиларнинг иш вақтидан фойдаланиш даражасига куйидаги омиллар таъсир қилади:

• 
  ўртача рўйхатдаги ишчилар сонининг ўзгариши;
  
• 
  бир йилда ўртача ишлаган иш кунларининг ўзгариши;
  
• 
  иш куни давомийлигининг ўзгариши.
  

Ускуналар иш вақтидан фойдаланиш таҳлилида ускуналарнинг бўш туришларига, уларнинг меҳнат самараси ва унумдорлигига баҳо берилади.
9-жадвал
Иш вақтидан фойдаланиш ва унинг ўзгаришига таъсир этувчи омиллар таҳлили

Т.р.	Т.р.	Ишчилар сони киши	Ўртача ишлаган кунлар,кун	Иш кунининг давомийлиги Киши,кун,соат	Умумлашган кўрсаткич киши,кун,соат	Олдинги ҳисобдан фарқ	Таъсир сабаблари
А	Б	1	2	3	4	5	6
1.		1200	240	7,0	2016
2.	1.	1300	240	7,0	2184	+168	Ишчилар сони ўзг.
3.	2.	1300	250	7,0	2275	+91	Иш куни ўзгар.
4.	3.	1300	250	7,2	2340	+65	Иш куни давом.ўзг.