Ызбекистон республикаси

1 - жадвал. Якка арматура билан арматураланган тўғри бурчак кесимли эгилувчан элементларни ҳисоблаш учун маълумотлар

0,01	10	0,995	0,01	0,36	1,84	0,82	0,295
0,02	7,12	0,99	0,02	0,37	1,82	0,815	0,301
0,03	5,82	0,985	0,03	0,38	1,8	0,81	0,309
0,04	5,05	0,98	0,039	0,39	1,78	0,805	0,314
0,05	4,53	0,975	0,048	0,4	1,77	0,8	0,32
0,06	4,15	0,97	0,058	0,41	1,75	0,795	0,326
0,07	3,85	0,965	0,067	0,42	1,74	0,79	0,332
0,08	3,81	0,96	0,077	0,43	1,72	0,785	0,337
0,09	3,41	0,955	0,085	0,44	1,71	0,78	0,343
0,10	3,24	0,95	0,095	0,45	1,69	0,775	0,349
0,11	3,11	0,945	0,104	0,46	1,68	0,77	0,354
0,12	2,98	0,94	0,113	0,47	1,67	0,765	0,359
0,13	2,88	0,935	0,121	0,48	1,66	0,76	0,365
0,14	2,77	0,93	0,13	0,49	1,64	0,755	0,37
0,15	2,68	0,925	0,139	0,5	1,63	0,75	0,375
0,16	2,61	0,92	0,147	0,51	1,62	0,745	0,38
0,17	2,53	0,915	0,155	0,52	1,61	0,74	0,385
0,18	2,47	0,91	0,164	0,53	1,6	0,735	0,39
0,19	2,41	0,905	0,172	0,54	1,59	0,73	0,394
0,2	2,36	0,9	0,18	0,55	1,58	0,725	0,399
0,21	2,31	0,895	0,188	0,56	1,57	0,72	0,403
0,22	2,26	0,89	0,196	0,57	1,56	0,715	0,408
0,23	2,22	0,885	0,203	0,58	1,55	0,71	0,412
0,24	2,18	0,88	0,211	0,59	1,54	0,705	0,416
0,25	2,14	0,875	0,219	0,6	1,535	0,7	0,42
0,26	2,1	0,87	0,226	0,61	1,53	0,695	0,424
0,27	2,07	0,865	0,236	0,62	1,525	0,69	0,428
0,28	2,04	0,86	0,241	0,63	1,52	0,685	0,432
0,29	2,01	0,855	0,248	0,64	1,515	0,68	0,435
0,3	1,98	0,85	0,255	0,65	1,51	0,675	0,439
0,31	1,95	0,845	0,262	0,66	1,5	0,67	0,442
0,32	1,93	0,84	0,269	0,67	1,495	0,665	0,446
0,33	1,9	0,835	0,275	0,68	1,49	0,66	0,449
0,34	1,88	0,83	0,282	0,69	1,485	0,655	0,452
0,35	1,86	0,825	0,289	0,7	1,48	0,65	0,455

x>ξ h₀ бўлганда нейтрал ўқ қовурға билан кесишиб, сиқилган токчани пастидан ўтади. Бундай ҳолатда, бетоннинг ҳисобий қаршилиги унинг призматик мустаҳкамлиги R_b га (коэффициент ни назарда тутган ҳолда) тенг бўлган, қовурғани сиқилган қисми билан токчани биргаликда ишлашини ҳисобда эътиборга олинади.
Бўйлама арматуранинг ҳисобидан ташқари элемент мустаҳкамлиги қия кесими бўйича текширилади. Бунда ҳисобга фақат қовурғаларнинг b эни йиғиндиси (токча чиқиқидан ташқари) киритилади.
Йиғма панелларни конструкциялашда заруриятлар:
тайёрлаш технологияси талабларини ҳисобга олиш ва йиғма темир-бетон конструкциялар унификацияси; тутиш жойларда кесишган юзаларни қолипдан текис кўчиришда қўллаш учун қовурғанинг қия ён бағри ;
плитада бетоннинг сақланиш қобиғи 10 мм, қовурғаларда – 15-20 ммдан қовурғанинг баландлигидан ошмаслиги керак;
лойиҳалашда пайвандланадиган каркаслар ва тўрларни конструктив ва технологик талабларга риоя қилган ҳолда каркас ва тўрларнинг ишчи арматураларни жойлаштириш , қабул қилинган ҳисоб шартларига мос келиши керак.

Лойиҳалаш учун маълумотлар

Қуйидаги маълумотлар бўйича ТУРАР ЖОЙ биносининг қиррали яхлит темирбетон ораёпмаси­ни ҳисоблаш ва лойиҳалаш талаб қилинади. Бинонинг плани ва қирқими 1 расмда . Бино­нинг эни B=19,2 м, узунлиги (бўйи) L=19.2 м, қаватнинг баландлиги h=3,0 м, қаватнинг сони n=4: ора­ёп­мага таъсир қиладиган мувакқат юкнинг миқдори v_n=10.2 кН/м², шу жумладан юкнинг давомли таъсир қи­ладинган қисми v_ln=4.0 кН/м², қисқа вақт таъсири қиладиган қисми эса, v_n=1.0 кН/м², қурилиш тумани ҚУМҚЎРҒОН ТУМАНИ; пойдевор асосидаги грунтнинг шартли ҳисобий қаршилиги R_о=0,35 МПа: қовурғали яхлит ораёпма синфи В20 бўлган бетондан тайёрланади: ораёпма плитаси синфи Вр-I ёки синфи A-III бўлган арматура билан (, ёрдамчи ва бош тўсинлар, устун ва пойдеворлар синфи A-III ва A-I бўлган (кўнда­ланг стержинлар учун ) арматуралар билан жихозланади.

Материалларнинг ҳисобий характеристикалари [I]:
Синфи В20 бўлган бетон учун ишлаш шароитини эътиборга оладиган коэффициент _b2=I бўлганда, R_b=11,5 МПа R_bt=0,9 МПа;
Синфи A-I бўлган арматура учун R_s=225 МПа R_sw=175 МПа;
Синфи A-III бўлган арматура учун R_s=355 МПа (6 …8мм бўлганда ) ва R_s=365 МПа; (10…40мм бўлганда );
Синфи Вр-I бўлган арматура учун R_s=360 МПа (5мм бўлганда ).






1 расм. Бинонинг режаси ва қирқими

Вариантларни таққослаш

Тўсин плитали қиррали яхлит ораёпмаларни лойиҳалашда бош тўсинларнинг узунлиги l_mb=6…9 м. қабул қилиниб, бинонинг бўйи ёки эни бўйича йўналган бўлади. Ёрдамчи тўсин­ларнинг узунликлари эса l_sb=5…7 м қабул қилиниб, бош тўсинларга перпендикуляр равишда жойлаштирилади. Шунга асосан бинонинг режадаги берилган ўлчамлари (19,2х19,2 м) бўйича ораёпма учун иккита вариант тузамиз . I вариантда бош тўсинлар бинонинг эни бўйича йўналган бўлиб, узунлиги l_mb=4.8 м га тенг бўлган 4 та равоқдан иборат. Ёрдамчи тўсинлар эса бош тў­синларга перпендикуляр йўналган бўлиб, узунлиги l_sb=4.8 м га тенг бўлган 4 та равоқдан ибо­рат. Ёрдамчи тўсинлар орасидаги масофа ёрдамчи тўсинлар қадамини (бу ўз навбатида плита­нинг равоқи бўлиб ҳисобланади, яъни a=l_s) иловада келтирилган 1 жадвалга биноан мувақат юк­нинг миқдори ва плитанинг қалинлигига қараб қабул қилинади.

Бизнинг мисолимизда v_n=10.2 кН/м² га тенг бўлганлиги учун плита қалинлигини h_s=80 мм қабул қилиб, плита равоқини l_s=l_mb/3=4.8/3=1,61.6м (1.7м) га тенг қилиб оламиз.

l_mb=4,8 м=1.6+1.7+1.6м. Фарқ [(1.7-1.6)/1.6]100= 6,25%<10% бўлганлиги учун шарт бажарилаяпти.
2 вариантда бош тўсинлар бинонинг бўйи бўйича йўналган бўлиб, ўзунлиги l_mb=4,8 м га тенг бўл­ган 4 равоқдан иборат. Ёрдамчи тўсинлар эса бино эни бўйича бош тўсинларга перпен­дикуляр йўналган бўлиб, узунлиги l_sb=4.8 м га тенг бўлган равоқдан иборат. Ёрдамчи тўсинлар орасидаги масофа-плита­нинг равоқи l_s =4.8/3=1.6 м (1.8 м). l_mb=4.8 м=1.6+1.8+1.6 м. Фарқ [(1.8-1.6)/1.6]100= =12.5%<10%. Шарт бажарилмаяпти.

Иқтисодий жиҳатдан арзон бўлган вариантни танлаш учун, биринчи яқинлашишда, ораёп­ма учун сарф қилинадиган темирбетон ҳажми қабул қилиниши мумкин. Қайси вариант учун темирбетон кам сарф қилинадиган бўлса, ўша вариант энг арзон вариант деб қаралади. Плита, ёрдамчи ва бош тўсинлар ҳамда устунларни тайёрлаш учун сарф қилинадиган бетон ҳажмини бинонинг режадаги юзасига бўлиб келтирилган қалинликларни ифодалаш мумкин.

Плита, ёрдамчи ва бош тўсинлар ҳамда устуннинг келтирилган қалинликлари [5] адабиётнинг 180 бе­тида келтирилган тақрибий формулалар орқали аниқ­ланади. У вақтда қайси вариант учун пли­та, ёрдамчи ва бош тўсин ҳамда устун келтирилган қалинлик­ларнинг йиғиндиси кам бўлса, ўша вариант энг арзон деб қабул қилинади.