Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Bankning qimmatli qog„ozlar portfelining tarkibi 
 
Qimmatli qog„ozlar portfeli 
Investitsiya portfeli 
Savdo portfeli 
Foiz va dividend shaklida 
foyda olish maqsadida olingan 
qimmatli qog‗ozlar 
Qaytarib sotish 
bo‗yicha qimmatli 
qog‗ozlar 
REPO operatsiyalari 
bo‗yicha olingan 
qimmatli qog‗ozlar 
Bugungi kunda respublikamizda Repo bitimlarini tuzishda tijorat 
banklari va sug‗urta kompaniyalari ulushi yuqoriligini ko‗rishimiz 
mumkin. Hozirga qadar fond birjasida 48 ta emitentning aksiyalari 
ishtirokida 84,1 mlrd so‗mlik 335 ta repo bitimi amalga oshirilgan 
bo‗lsa, uning 60 foizga yaqini ushbu moliya muassasalari ulushiga 
to‗g‗ri keladi. 
 
 
 
 
 
21-jadval 
Qimmatli qog„ozlar qadrsizlanishi bo„yicha rezervlarni 
shakllantirish va boshqarish tartibi 
 
Qog„ozning bozor narxi o„zgarish 
xarakteri 
Qadrsizlanish bo„yicha rezerv 
tashkil qilish tartibi 
Rezervlarning birlamchi tashkil qilinishi 
Qimmatli 
qog‗ozlarning 
balans 
tannarxidan past bo‗lgan bozor narxi 
Pasaytirish narxi miqdorida rezerv 
tashkil qilinadi (balans tannarxi va 

---

230
qayta baholash narxi o‗rtasidagi farq) 
Rezervlarni boshqarish 
A) Rezerv tashkil qilishda 
qo‗llaniladigan bozor narxi bazaviy 
narxdan oshib ketdi 
Mablag‗larning foyda hisobiga bu-
tunlay o‗tkazilguniga qadar rezerv 
kamaytirib boriladi 
B) Rezerv tashkil qilish uchun 
qo‗llanilgan bozor narxi bazaviy 
narxdan tushib ketdi. 
Narx tushganda rezervga qo‗shimcha 
ki- ritiladi 
Moliya bozorida ishtirok etuvchi subyekt bank boshqaruvining 
umumiy shartlariga bo‗ysungan holda axborotlarni sir saqlaydi. 
Agar qimmatli qog‗ozlarga bank mablag‗i qo‗yilgan bo‗lsa, hisobot 
oyi natijalari bo‗yicha ularning qadrsizlanishiga rezervlar tashkil etish 
lozim bo‗ladi. 
Qimmatli qog‗ozlar bo‗yicha yuzaga keluvchi turli xil risklarni 
qoplash uchun tashkil qilinadigan rezervlarda, avvalambor, qimmatli 
qog‗ozlarning tannarxidan past bo‗lmagan bozor narxi bo‗lishini 
e‘tiborga olish kerak. 
Bu holda qimmatli qog‗ozlarning balans tannarxi va ularni qayta 
baholash bo‗yicha narx o‗rtasidagi farqdan kam bo‗lmagan rezerv 
tashkil qilinishi maqsadga muvofiq bo‗ladi. 
Tashkil qilingan rezervlarni samarali boshqarishda turli usullarda 
foydalanish mumkin. 
Bu usullarning barchasi tijorat banklarining qimmatli qog‗ozlar bi-
lan olib boriladigan operatsiyalarni unga yuqori daromad olib kelishga 
yo‗naltirilgan bo‗ladi.