Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Account) va Pul Bozori Depoziti Hisob varag‗i (Money Market 
Depozit Account)lari qo‗llaniladi. Asosiy Jamg‗arma Hisob varag‗i 
(Basic Saving Account)da katta bo‗lmagan miqdor ( 100 AQSh doll.dan 
boshlab )da mablag‗ qo‗yilishi va undagi mablag‗lar oqimi bo‗yicha 
operatsiyalar ko‗plab o‗tkazilishi mumkin, ya‘ni bu talab qilinib 
olinadigan hisob raqam rejimida ishlaydi, odatda, u bo‗yicha har 
chorakda foizlar to‗lab boriladi.
157
Muddati o‗tgan aktivlarning salmog‗i umumiy aktivlar hajmidan 3 
foizdan oshmasligi lozim. 
Agar bu aktivlar miqdori 2 va undan ortiq marta o‗rnatilgan 
normadan ko‗p bo‗lsa, bank faoliyati juda muammoli, uning kredit 
siyosati juda zaif deb baholanadi. 
Jadval ma‘lumotlari shuni ko‗rsatadiki, 2014-yilda 2015-yilga 
nisbatan bankning daromad keltiruvchi aktivlari 25,2 punktga oshgan, 
shunga muvofiq ravishda daromad keltirmaydigan aktivlar miqdori esa 
1262 mln so‗mga kamaygan.
Bu bankning moliyaviy ahvoli yaxshilanganligidan dalolat beradi. 
Tijorat 
banklarida 
daromad 
keltiruvchi 
aktivlar 
qatorida 
kreditlardan tashqari qimmatli qog‗ozlar, chet el valyutasida jalb 
qilingan mablag‗lar ham mavjud. 
Agar aktivlar tarkibida daromad keltiruvchi aktivlar salmog‗i 
qancha ko‗p bo‗lsa, bu holat bank o‗z aktivlaridan daromad olish 
maqsadida samarali foydalanayotganini bildiradi. 
Tijorat banklari qimmatli qog‗ozlar bozorida investitsion institut, 
broker va diller sifatida ishtirok etadilar. 
Tijorat banklari faoliyatining o‗ziga xos xususiyati shundan 
iboratki, ular qimmatli qog‗ozlar bozorining boshqa qatnashchilaridan 
farqli o‗laroq, shu bozorda ayni vaqtda eng salmoqli investorlar va eng 
ishonchli emitentlar sifatida o‗zini namoyon eta oladilar.  
Tijorat bankining aktivlari tahlil qilinganda, uning investitsiya 
portfeli (sotishga mo‗ljallangan qimmatli qog‗ozlarga yoki qaram 
xo‗jalik jamiyatlariga va shu‘ba xo‗jalik jamiyatlariga qilingan 
investitsiyalar, so‗ndirish muddatigacha saqlanadigan qarz qimmatli 
qog‗ozlariga qilingan investitsiyalar) quyidagi omillar asosida 
tasniflanishi va belgilangan miqdorda ehtimoliy yo‗qotishlarni qoplash 
zaxirasi 
yaratilganligiga 
e‘tibor qaratish lozim. O‗zbekiston 
Respublikasi Markaziy bankining me‘yoriy talablariga binoan tijorat