Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Kichik korxona aylanma mablag„larning aylanishi tahlili
(mln so„mda) 
 
Ko„rsatkichlar 
01.01.2014-y. 01.01.2015-y. O„zgarishi 
(+; -) 
1. Mahsulot sotish hajmi 
234949 
291256 
56307 
2. Aylanma mablag‗larining 
o‗rtacha qoldig‗i 
54813 
69496 
14683 
3. Aylanish koeffitsiyenti 
C
4,3 
4,2 
-0,1 
4. Tahlil qilinayotgan kunlar 
360 
360 
x 
5.Kunlarda aylanishi 
SoxK 
------- 
R 
84 
86 
+2 
279
yillaridagi taqsimlanmagan foyda, maqsadli tushumlar va foizlar, 
kelgusi davr sarflari va to‗lovlari uchun rezervlar va kelgusi davr 
daromadlari kiradi. 
O‗z mablag‗lari manbalari va uning hajmi qanchalik katta bo‗lsa, 
mijozning o‗z vaqtida qarz majburiyatlarini to‗lash qobiliyati shuncha 
yuqori bo‗ladi. Bank uchun kreditga layoqatlilik ko‗rsatkichlari kredit 
shartnomasi tuzilayotganda risk darajasini aniqlash nuqtayi nazaridan 
muhimdir. Korxonani kreditlash uchun uning o‗z mablag‗lari manbalari 
bilan ta‘minlanganligi 30 foizdan kam bo‗lmasligi kerak. Agar bu 
ko‗rsatkich 60% dan yuqori bo‗lsa, kredit bo‗yicha riskni minimal deb 
qarash mumkin.
Muxtoriylik koeffitsiyenti qancha yuqori bo‗lsa, korxona moliyaviy 
jihatdan barqaror hisoblanadi va bank kreditini o‗z vaqtida qaytarish 
darajasi ham yuqori bo‗ladi. 
30-jadval 
Savdo korxonasining muxtoriylik koeffitsiyentini tahlili 
 (mln so„m) 
Ko„rsatkichlar 
01.01.2014-y. 
01.01.2015-y. O„zgarishi (+; -) 
A 
1 
2 
3 
1. O‗z mablag‗larining manbalari 
185029 
189285 
4256 
a) ustav kapitali 
169181 
169181 
- 
b) rezerv kapitali 
503 
503 
- 
d) taqsimlanmagan foyda 
15345 
19601 
4256 
2. Majburiyatlar 
236136 
250464 
14328 
3.Muxtoriylik koeffitsiyenti (1:2x100) 78,3 
75,5 
-2,8 
Savdo korxonasida muxtoriylik koeffitsiyenti 2014-yil boshida 78,3 
foizni 2015-yil boshida esa kamayib 75,5 foizni tashkil etadi. 
Bu ko‗rsatkich bir yil davomida - 2,8 punktga kamaygan. Lekin 
shunga qaramasdan bu ko‗rsatkichlar ijobiy darajadagi ko‗rsatkichlar 
hisoblanadi va korxona birinchi sinf, moliyaviy jihatdan mustaqil 
bo‗lgan korxonalar qatoridan o‗rin olishi mumkin. 
Yuqoridagi ko‗rsatkichlarning natijasi me‘yoriy talablar bilan 
taqqoslanadi va korxonaning moliyaviy ahvoli aniqlanib, kredit berish 
mezonlari belgilanadi. Kredit berish bo‗yicha sinflarga ajratishda qator 
talablar hisobga olinadi. 
Kreditga layoqatlilik ko‗rsatkichlariga qarab mijozlar 3 sinfga 
ajratiladi va ularning sinfiga, ya‘ni moliyaviy holatiga qarab kredit 
berishda turli yondashuvlar qo‗llanilishi mumkin. 

---

280
31-jadval