Jamiyat falsafasi. Hozirgi zamon jamiyatining global muammolari. Korrupsiya va ijtimoiy hayot

3 масала. ХХ аср охирига келиб Илмий-техника ва технология инқилоби туфайли юзага келган ҳаёт қулайликлари билан бирга унинг ижтимоий-иқтисодий тузумларга таъсири, янгидан-янги муаммоларнинг келтириб чиқарди.ХХ аср тарихга “огоҳлантириш асри” бўлиб кирди десак хато бўлмайди.XVI асрдаёқ Ғарбий Европада пайдо бўла бошлаган саноат революцияси минг йиллар давомида тўпланган билимлар, ижтимоий тузилиш шакллари, турмуш тарзини бутунлай ўзгартириб юбориш бошланишига сабаб бўлган эди.Аста-секин юз бераётган ўзгаришлар XIX асрга келиб жиддий тус ола бошлади. Айниқса атом парчаланишининг кашф этилиши, рентген нурларининг топилиши асрлар давомида ўзгармас бўлиб келган тафаккур ва идеаллар стандартларига путур етказганидан дарак берди.
Техниканинг мисли кўрилмаган парвози, ишлаб чиқариш ресурсларининг тараққиёти туфайли ХХ аср инсониятнинг олам, одам ҳақидаги оддий тасаввурларини чил-парчин қилиб ташлади.Радио, телевидение, компьютер,ҳисоблаш техникаси,космосна чиқиш, пластик материаллар бунга ўхшаш техникавий янгиликлар аждодларимизнинг тушига ҳам кирмаган қулайликларни яратиб, турмуш кечириш тарзини тубдан ўзгартириб юборди.
Ижтимоий тараққиётнинг бундан буёнги истиқболи кўп жиҳатдан умумбашарий муаммоларни ҳал этишга боғлиқ. У муаммоларнинг ҳал этилиши ўз навбатида илмий-техника тараққиёти билан боғланиб кетар экан,бўлажак мутахассислар умумбашарий муаммолар нимадан иборат эканини равшан тасаввур этишлари ўз фаолиятларида уни назарда тутиб ҳаракат қилишлари ниҳоятда зарур.
“Глобал” сўзи “глобус” сўзидан олинган бўлиб, “Ер шари” маъносини англатади. Бутун инсониятга дахлдор масалаларни “глобал муаммо” дейиш фанда қабул этилган. (Уни ўзбек тилида умумбашарий муаммо дейиш мумкин).
“Глобал муаммолар” атамаси ХХ асрнинг 60-йилларида Ғарб мамлакатларида пайдо бўлиб, Рим клуби фаолияти билан жаҳонга ёйилди. Бу муаммоларнинг келиб чиқишида жамият, жумладан одамнинг табиатга, техник воситалари билан кўрсатаётган улкан таъсири,унинг беқиёс хўжалик фаолиятининг роли бор.
Умумбашарий муаммоларга қуйидагиларни киритиш мумкин.
1)Термоядро уруши ва атом электростанциялари аварияси хавфларининг олдини олиб қолиш,барча халқлар учун тинч ва барқарор ҳаёт шароити берадиган ҳамда ҳар қандай зўравонликлардан холи бўлган янги дунёни вужудга келтириш ғоят зарур бўлиб турибди.
2)Ривожланган мамлакатлар ва ривожланаётган мамлакатлар ўртасидаги иқтисодий,маданий,демографик соҳалардаги муаммоларни ҳал этиб, бутун дунёда иқтисодий,қолоқликка,қашшоқликка ва саводсизликка барҳам бериш;
3)Атроф муҳитни фалокатли ифлосланишдан сақлаб қолиш, инсониятни ёқилғи хом-ашё, озиқ-овқат,чучук сув билан таъминлаш имкониятларидан оқилона фойдаланиш;
4) Илмий-техника инқилоби моҳиятини ўз вақтида англаб, унинг натижасида юзага келиши мумкин бўлган салбий оқибатларнинг олдини олиш;
5)ИТИ ютуқларидан жамият ва шахс манфаатлари йўлида самарали фойдаланиш.
Айтиб ўтилган асосий умумбашарий муаммолар мураккаб ва кенг миқёсли бўлиб, уларни ҳал этишдан кўра зарур ва муҳим вазифа йўқ.