Jihozlar va loyihalash asoslari

88-rasm. Juda og‘ir apparatiarni tashish sxemasi;

1. 
   —apparat; 2 —salazkalar (sirpanchiqlar); 3,5-tegishlicha qo‘zg‘aluvchan va qo‘zg‘almas polipasta bloklari; 4-polipasta trosining kelish shoxobchasi; 5-yakor
   

trosi; 6-yo‘naltiruvchi traktor).
o‘ziyurar strelali quvurtaxlagichlar yordamida bir joydan ikkinchi joyga tashiladi.
Gabariti katta qurilmalar (o'lchamlari temir yo‘l harakatlanuvchi sostavi gabaritlari chegarasidan chiqib ketmaydigan) temir yo'ldan hech qanday cheklovsiz tashiladi. Agarda kolonnali apparatlar uzunasiga emas, balki diametri bo‘yicha gabaritli bo‘lsa, u holda ular qismlarga bo‘lib tashiladi.
Qurilmalami temir yo‘l va daryo bekatlarida yoki ko‘p qurilmalar saqlanadigan omborlarda yuklash va tushirish ko‘chmas poydevorga o‘rnatilgan (statsionar) yuk ko‘tarish imkoniyati katta bo‘lgan kranlar, montaj maydonchalarida — o‘zi yurar kranlar, maxsus ko‘tarma machtalar, shevlar, portallar va hokazolar yordamida amalga oshiriladi. Yuk ko‘tarish quwati 3-16 t bo‘lgan o'ziyurar avtokranlar va o'rmalab yumvchi kranlar keng tarqalgan. Ammo ularning barchasi yuk ko‘tarish quwati va strelasining parvozi uncha katta emasligi bilan cheklangan.
Yuk ko‘taruvchi mexanizmlar bo‘lmaganda yuklash va yukni tushirish to‘shama yoki yumaloqlab o‘rash usuli bilan amalga oshiriladi. Yuk ko‘taruvchi mexanizmlarning ishlab turgan sexlardagi qurilmalarni montaj va demontaj qilishdagi manevr qilish juda cheklangan bo‘ladi. Shuning uchun montaj vositalarini tanlashda ulami aniq bir sharoitda ishlashini hisobga olmoq lozim. Montaj va demontaj ishlarini boshlashdan awal barcha qurilma va quvurlar bo‘shatilgan, demontaj qilinayotgan qurilmadan ishonchli va tig‘iz ajratilgan bo'lishi kerak. Yer osti kommunikatsiyalari (kanalizatsiya, quvurlar va hokazo) maydonchaning ustida ko‘zga ko‘rinib turadigan ko‘rsatkichlar bilan belgilangan bo'lishi kerak. Ish olib borilayotgan territoriya, to‘siladi yoki ko‘rsatkichlar bilan belgilab qo‘yiladi. Ishni olib borish bo‘yicha
196

www.ziyouz.com kutubxonasi

bayonnoma tuziladi. Montaj va demontaj

ishlari	foydalanuvchi			personal
ishtirokidagina olib boriladi.
Og‘ir va baland apparatlarni montaj
qilish uchun yuk ko'tarish quwati 100 t
gacha bo'lgan machtalar qo‘llanadi (89-
rasm). Ular yordamida apparatlami 100
m gacha balandlikka ko‘tarish mumkin.
Kimyo	korxonalarida montaj				ishlari
olib		borilganda			q o ‘lda
harakatlantiriladigan richagli				va	uzatma
lebedkalardan foydalaniladi. Traktor
shassisiga o'rnatilgan o‘ziyurar lebedkalar
ham keng tarqalgan.
B archa		qurilish -m ontaj			ishlari
tugallangandan so‘ng			ishni	bajarganlar
obyektni	buyurtmachiga topshirishga