Йилларда Меҳнат бозорида амалга оширилган ишлар ва эришилган натижалар шарҳи

3-расм. Рақамли иқтисодиёт шароитида меҳнат муносабатларини расмийлаштириш асослари

Янгиланаётган Ўзбекистоннинг истиқболини белгилаб берувчи ҳужжатларда рақамли ва билимга асосланган иқтисодиётни шакллантириш, юқори малакали кадрларни тайёрлаш, касбий малака ва билимларнинг мослашувчан, изчил ва узлуксиз ривожланишини ҳамда аҳолининг самарали иш билан бандлигини, аҳоли ва давлат органлари ўртасидаги муносабатларни, жумладан меҳнат муносабатларини рақамли электрон платформалар ёрдамида амалга оширишни назарда тутади.
Сўнгги йилларда давлат томонидан қулай бизнес юритиш муҳитини яратиш, солиқ юкини камайтириш ва Ўзбекистоннинг "Doing business” рейтингини яхшилаш мақсадида кенг кўламли ишлар амалга оширилди. Жумладан, иш берувчилар учун ижтимоий солиқ ставкасини пасайтириш ҳамда жисмоний шахслар учун ижтимоий солиқни бекор қилиш, шахсий даромадларга солиқ солишнинг прогрессив ўлчовидан ягона солиқ ставкасига ўтилди. Ўзини ўзи банд қилган фуқароларга рўйхатдан ўтишнинг соддалаштирилган тартиби жорий этилди ва 68 турдаги меҳнат фаолиятини юритувчи тоифалари учун даромад солиғидан озод қилиниши каби чоралар норасмий меҳнат муносабатларини расмийлаштиришда катта аҳамиятга эга.
Меҳнатга лаёқатли аҳоли сонининг жадал ўсиб бориши яқин истиқболда меҳнат бозорида ишчи кучи таклифининг кескин ўсишини ва аҳоли бандлигини таъминлаш масаласи мамлакат олдида турган энг долзарб муаммога айлантиради. Республикамизда 2020 йилда иш билан банд аҳоли сони 13,2 млн. кишини ва шундан иқтисодиётнинг расмий секторида 5,7 миллион киши (43,3%) ташкил қилган.
Таҳлил натижаларига кўра, республикада 2030 йилга келиб, аҳоли сони 2020 йилга нисбатан 20,7% ёки 7017,9 минг кишига, меҳнат ресурслари 21,9% ёки 4192,1 минг кишига, иш билан банд аҳоли 16% ёки 2125,5 кишига ошиши ва норасмий меҳнат билан бандлар улуши 20%га тушиши кутилмоқда. Бу кўрсаткичлар истиқболлаштириш даврида банд аҳолининг йилига ўртача 1,15%дан ошиши ва кенг қамровли комплекс тадбирларни амалга ошириш натижасида норасмий меҳнат билан бандлар сонининг йилига ўртача 5%га камайиши натижасида рўй беради (4-расм).