Жиноят ҳУҚУҚИ Ўқув қўлланма

 
Жиноий оқибат деганда - ижтимоий хавфли қилмиш 

---

36 
содир 
этилиши 
натижасида 
жиноят 
қонуни 
билан 
қўриқланадиган ижтимоий муносабатларда юз берадиган 
салбий ўзгаришга айтилади.
Ижтимоий хавфли оқибат одатда:
- 
асосий ва қўшимча; 
- 
оддий ва мураккаб; 
- 
моддий ва номоддий кўринишларда бўлади. 
Моддий кўринишдаги оқибатлар ўз навбатида - мулкий ва 
жисмоний хусусиятдаги оқибатларга бўлинади. Мулкий 
хусусиятдаги оқибатлар – анча, кўп, жуда кўп миқдордаги зарар 
кўринишда бўлса. Жисмоний хусусиятдаги оқибатлар – 
одамнинг ўлими, тан жароҳати кўринишида бўлади. 
Номоддий кўринишдаги оқибат эса - зарар ва зиён 
кўринишидаги оқибатларга бўлинади. У 
Масалан, фуқароларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларига, 
давлат ва жамият манфаатларига зарар етказиш. 
Асосий ва қўшимча оқибат эса – мураккаб таркибли 
жиноятларда мавжуд бўлади. Яъни айбдор ўзининг бир 
ҳаракати билан жиноят қонуни билан қўриқланадиган иккита 
объектга зарар етказади ва иккита оқибат келтириб 
чиқаришига 
сабаб 
бўлади 
(мас: 
ЖК 
164-моддаси 
“Босқинчилик”да айбдор мол-мулкка зарар етказиш билан 
бирга шахснинг ҳаёти ёки соғлигига ҳам зарар етказиши 
мумкин). 
6.4. Жиноят ҳуқуқида сабабий боғланиш тушунчаси 
 
Сабабий боғланиш – содир этилган ижтимоий хавфли 
қилмиш ва унинг натижасида келиб чиққан ижтимоий хавфли 
оқибат ўртасидаги боғлиқликдир.
Сабабий боғланиш - моддий таркибли жиноятлар учун 
жиноят объектив томонининг зарурий белгиси бўлиб 
ҳисобланади.
Сабабий боғланишнинг қуйидаги мезонлари мавжуд: 
- 
вақт мезони; 
- 
реаллик мезони; 
- 
муқаррарлик мезони. 
Моддий таркибли жиноятларда қилмиш ва оқибат 
ўртасидаги сабабий боғланиш мавжудлигини аниқлашда 
қуйидагиларга эътибор бериш лозим:

---

37 
- 
содир этилган қилмиш ва унинг натижасида келиб 
чиққан оқибатнинг ижтимоий хавфли ва ҳуқуққа хилоф 
бўлганлиги; 
- 
содир қилинган қилмиш туфайли ўша оқибат келиб 
чиққанлиги; 
- 
келиб чиққан оқибат содир этилган ижтимоий хавфли 
қилмишнинг ёхуд бу қилмиш содир этилишидан ижтимоий 
хавфли оқибат келиб чиқишининг реал хавфи мавжуд бўлиши 
лозимлиги; 
- 
бир неча оқибат юзага келганида ушбу қилмиш ҳар бир 
оқибатнинг сабаби бўлганлиги ёки бошқа оқибатларни 
келтириб чиқарган бир оқибатнинг сабаби бўлганлиги ва 
бошқалар.