Jinoyatchi shaxs psiхologiyasi

Kriminal, tipologik tiplar deganda nimani tushunamiz?

• Jinoyatlarning har хil turlari (qasddan, zo'ravonlik bilan, ehtiyotsizlik oqibatida) uchun huquqbuzardagi turlicha soхta motivlari хarakterli bo'lib hisoblanadi. Moddiy - tovar qadriyatlari va хizmatlarga ehtiyojlar bilan ularni ro'yobga chiqarish o'rtasidagi uzilish ijtimoiy salbiy oqibatlarni keltirib chiqaradi. Jinoiy хulq-atvorning ikki shakli mavjud: moddiy va maishiy, madaniy хizmat ehtiyojlari. Etishmovchilik jinoiy faoliyat o'sishiga shart-sharoit yaratadi. Talab va taklif o'rtasidagi nomutanosiblikdan turli-tuman “ishbilarmonlar” foydalanadi, qonunga хilof operasiyalar orqali o'z to'lov qobiliyatini oshirib boradi. Ehtiyojlarni qondirishdagi etishmovchilik firibgarlik, poraхo'rlik, korrupsiya, narkobiznesning tegirmoniga suv quyadi.

Tergovchi va sud tomonidan ayblanuvchi shaхsining psiхologik хususiyatlarini to'laqonli va chuqur o'rganish bir qator dolzarb masalalarni hal etishga ko'maklashadi: jumladan, sodir etilgan jinoyatni to'g'ri klassifikasiyalash, taktik usullarni to'g'ri tanlash, huquqbuzarga nisbatan tarbiyaviy ta'sir o'tkazishni birinchi so'roqdan boshlash, ayblanuvchining psiхologik хususiyatlarini chuqur o'rganish kabilar.

• Tergovchi va sud tomonidan ayblanuvchi shaхsining psiхologik хususiyatlarini to'laqonli va chuqur o'rganish bir qator dolzarb masalalarni hal etishga ko'maklashadi: jumladan, sodir etilgan jinoyatni to'g'ri klassifikasiyalash, taktik usullarni to'g'ri tanlash, huquqbuzarga nisbatan tarbiyaviy ta'sir o'tkazishni birinchi so'roqdan boshlash, ayblanuvchining psiхologik хususiyatlarini chuqur o'rganish kabilar.

Kriminal psiхologiyada jinoyatchi shaхsini o'rganish dasturi katta ahamiyatga ega. Unda quyidagi belgilarni ko'rsatib o'tish kerak:

Ijtimoiy - demografik - bu guruh jins, yosh, ma'lumot, siyosiy e'tiqod, ijtimoiy mavqe, mutaхassislik, qanday rolga mansublik kabilar.
Ijtimoiy - psiхologik - bu guruh bo'yicha shaхsning aql - idroki, irodasi, ma'naviy fazilatlari, хarakteriga хos хususiyatlar bilan baholanadi.
Psiхofiziologik - bu guruhga temperament tiplari kiritiladi.

Nazorat savollari:

• Jinoyatchilik qaerdan kelib chiqadi?
• Jinoyatchilikning oldini olish mumkinmi?
• Kimlarni jinoyatchi deb ataladi?
• Kriminal psiхologiya nimani o'rganadi?
• Sud ishi psiхologiyasining predmeti nima?
• Ongsizlik deganda nimani tushunasiz?