Jismoniy tarbiya va sport fanidan jismoniy tarbiya va sport

yoki 
 
 
34-rasm. Basketbol to’pi. 
Maydon egasi bo’lgan jamoa yuqorida aytib o’tilgan shartlarga javob 
beradigan, kamida bitta avval ishlatilgan to’p bilan ta’minlanishi lozim. Katta 
hakam to’pning yaroqliligini aniqlab beruvchi yagona shaxs bo’lib hisoblanadi va 
u mehmon jamoa taqdim qilgan to’pni o’yin uchun tanlab olishi mumkin.

---

54 
Quyidagi texnik jihozlar maydon egalari tomonidan tayyorlangan bo’lishi va 
hakamlar hamda ularning yordamchilari ixtiyoriga havola qilinishi kerak: 
a) O’yin vaqtini belgilovchi soat va tanaffuslarni hisoblaydigan soat; soniya 
hisoblovchi, hech bo’lmaganda bitta o’yin vaqtini belgilovchi soat yoki bitta 
soniya o’lchagich bilan ta’minlangan bo’lishi kerak. O’yin bo’limlarini va ular 
orasidagi tanaffuslarni hisoblashda ishlatiladigan soat hamda tanaffus vaqtini 
belgilashda ishlatiladigan soniya o’lchagich shunday joylashgan bo’lishi kerakki, 
ularni ham soniya hisoblovchi, ham kotib aniq va ravshan ko’rib turishlari lozim; 
b) 24 soniya qoidasiga rioya qilinishini nazorat qilish uchun barcha 
o’yinchilar va tomoshabinlarga ko’rinadigan tegishli moslama bo’lishi kerak. Uni 
24 soniya vaqtini belgilovchi operator boshqaradi.
v) Halqaro basketbol Federatsiyasi tomonidan tasdiqlangan qaydnoma rasmiy 
hisoblanib, undagi qoidalarga asosan o’yin boshlanishidan oldin va o’yin 
davomida kotib tomonidan to’ldirib boriladi; 
g) Juda bo’lmaganda ushbu qoidalarda ko’zda tutilgan uchta signal uchun 
moslamalar bo’lishi lozim.
O’yinchilar, tomoshabinlar va kotibga ko’rinadigan qo’shimcha hisob tablochi 
bo’lishi kerak;
d) 1-chi raqamdan 5-raqamgacha bo’lgan ko’rsatkichlar kotib ixtiyorida 
bo’lishi zarur. Har safar u yoki bu o’yinchi fol qilganida, kotib o’yinchi nechanchi 
fol olganligiga qarab shu raqamli ko’rsatkichni har ikkala murabbiy ko’ra oladigan 
darajada yuqoriga ko’taradi. Ko’rsatkichlar oq rangda bo’lishi, raqamlari o’lchov 
bo’yicha 2 sm va eniga 1 sm, hamda 1-chidan 4-chi raqamgacha qora rangda, 5-chi 
qizil rangda bo’lishi kerak; 
e) Kotib jamoa follarini belgilovchi ikkita ko’rsatkichlar bilan ta’minlangan 
bo’lishi shart. Ko’rsatkichlar qizil rangda va shunday tayyorlangan bo’lishi 
kerakki, kotib stoli ustida turganida o’yinchilar, murabbiylar va hakamlar yaqqol 
ko’rib turishsin; 
to’p jamoa o’yinchisi beshinchi fol qilinganidan so’ng o’yinga kirgan vaqtda, 
ko’rsatkich kotib stoli ustiga, ya’ni o’yinchisi beshinchi fol qilgan jamoa o’rindig’i 
yaqinidagi chekkaga qo’yilishi kerak; 
j) Jamoa follarini belgilash uchun ishlatiladigan munosib moslama.