Jizzax davlat pedagogika universiteti umumiy tarix kafedrasi

Kurs ishi ob’ekti: Ilk o’rta asrlarda Xitoy madaniyati bilan tanishtirish jarayoni
Kurs ishi predmeti: Ilk o’rta asrlarda Xitoy madaniyati bilan tanishtirish ko’nikmalari
Kurs ishining amaliy ahamiyati. Kurs ishi jarayonida ilgari surilgan fikrlardan, yondashuvlardan hamda samaradorligini ta’minlovchi Kurs ishi natijalaridan pedagogik fanlar bo‘yicha ma’ruzalar tayyorlash, qo‘llanmalar yaratish, shuningdek metodik tavsiyanomalar yaratishda, ish tajribalarini ommalashtirishda samarali foydalanishga xizmat qiladi.
Kurs ishining tarkibiy tuzilishi va hajmi: ish kirish, 2 bob, 4 bo‘lim, umumiy xulosalar va tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.

I.BOB. Xitoyning ilk madaniyatining shakllanishi va muhim omillari

1.1. Xitoyning ilk madaniyatining shakllanishi
Lunshanning soʻnggi neolit ​​madaniyati (miloddan avvalgi 3-ming yillik oxiri) Yanshao oʻrnini egalladi. Bu madaniyatning avvalgilaridan eng aniq tashqi farqi Longshanda keramika rangining oʻzgarganligi edi: sopol idishlar Yangshaodagidek qizil emas, asosan kulrang va qora rangda edi. Bu hozirda yopiq pechlarda havoning erkin kirishisiz amalga oshirilgan, otish kamerasi ichidagi haroratni keskin oshirgan, otishning texnik takomillashuvi natijasi edi. Kulol g'ildiragining paydo bo'lishi mehnat unumdorligini oshirishga sezilarli hissa qo'shdi. Dehqonchilik qurollari yanada takomillashtirildi. Yerni qazish uchun ikki qirrali yog'och asbob paydo bo'ldi, u ley deb ataladi.²
Shan-in madaniyati "sulola" ning so'nggi vakili Sya hokimiyatdan ag'darilganidan keyin shakllangan. Yin xalqining moddiy madaniyati ularning neolit ​​davri qabilalari bilan aloqadorligini ko'rsatdi. Qishloq xo'jaligining tabiati biroz o'zgargan. Asosiy qishloq xo'jaligi asbobi - yog'och belkurak. O'rim-yig'im asboblari o'zgardi - yog'och tutqichga o'rnatilgan tosh o'roqlar. Don, to'g'ridan-to'g'ri iste'mol qilishdan tashqari, sharob tayyorlash uchun ishlatilgan. Yin xalqi ipak qurti yetishtirish bilan shug'ullangan. Keyinchalik Xitoyning o'ziga xos timsoliga aylangan xitoylik ipakchilik va ipak to'qishning kelib chiqishi aynan shu davrga borib taqaladi. Yin xalqi cho'chqa va itlardan tashqari go'sht uchun buyvollar va jabduqlar uchun otlar etishtirdi. Yin xalqi bronza quyish ishlab chiqarishning rivojlangan texnikasini o'zlashtirdi. Mis rudasini qo'pol aralashmalardan oldindan tozalash, uni qalay bilan eritish, Olingan qotishmadan bronza idishlar, qurollar, hunarmandchilik asboblari tayyorlangan. Metall asboblar qishloq xo'jaligida qo'llanila boshlandi, lekin ular keng qo'llanilmadi. Metall asboblarning paydo bo'lishi hunarmandchilikning turli sohalarida ishlab chiqaruvchi kuchlar darajasining oshishiga yordam berdi. Aholi punktlarining ko'pchiligi tosh devorlar bilan o'ralgan bo'lib, ular hujumdan himoyalangan va tez-tez sodir bo'ladigan toshqinlardan qisman zarar ko'rgan.
Yin aholi punktlari Chou xalqi tomonidan bosib olingach, In xalqining yerlari chou xalqining merosxoʻrligiga oʻtgan. G'oliblar mag'lub bo'lganlarning eng muhim texnik va madaniy yutuqlarini va birinchi navbatda bronza quyish texnikasini tezda o'zlashtirdilar. Chjoular metallni bilmaganlar, lekin Yin xalqining ustaxonalarini egallab, o'z xo'jayinlariga xizmat ko'rsatib, bronza qurollar, shuningdek, marosim idishlari va zargarlik buyumlarini ishlab chiqarishda juda tez Yin darajasiga erishdilar. Shakllari bo'yicha Chjou metall mahsulotlari Yin prototiplarining nusxalari edi. Chou xalqining kulolchilik ishlab chiqarishida Yin ta'siri kamroq sezildi, chunki ular hunarmandchilikning bu sohasida o'zlarining uzoq an'analariga ega edilar. Chou xalqining qarzlaridan biri Yin yozuvi edi.
Qadimgi xitoyliklar barcha tabiat hodisalarida ruhlar va xudolarning harakatlarini ko'rgan. Ular bulutlarni, yomg'irni, shamolni, momaqaldiroqni, tog'larni va daryolarni ilohiylashtirdilar. Ko'pincha ruhlar ular tomonidan dahshatli hayvonlar va qushlar shaklida tasvirlangan. Inson ishonchli himoyachilarga muhtoj edi, shuning uchun yana bir e'tiqod - ajdodlarga sig'inish paydo bo'ldi. Ajdodlar ruhi avlodlar haqida qayg'urishi kerak edi. Inson o'lganidan keyin bir ruh jannatga ketishi mumkin, ikkinchisi esa tanada uzoq vaqt qolishi mumkin edi. Xitoyda qabilaviy munosabatlarning yodgorligi sifatida ajdodlarga sig'inish ko'p asrlar davomida saqlanib qolgan. Davlatning tashkil topishi bilan, keyinchalik qudratli Osmonga aylangan oliy xudo - shandi haqida juda noaniq bo'lsa-da, g'oya paydo bo'ldi.
Qadimgi odamlar atrofdagi dunyo haqida ma'lum bilimlarni to'plashdi. Ularning fikricha, olamda ikki qarama-qarshi tamoyilning tinimsiz kurashi bo‘lgan: yorug‘lik, issiqlik kuchlari, faol erkaklik tamoyili – yang va qorong‘ulik, sovuqlik kuchlari, passiv ayollik tamoyili – yin; Dunyo beshta asosiy elementdan iborat: suv, olov, tuproq, yog'och va metall. Ular yer to‘rtburchak, uning ustidagi osmon esa aylana shaklida, deb o‘ylashgan; ularning vatanlari erning markazida va osmon bilan qoplangan. Shuning uchun ular o'z mamlakatlarini Tyanxia - Osmon imperiyasi yoki Zhongguo - O'rta mamlakat deb atashgan.
Qadimgi dehqonlar dala ishlarining boshlanish va tugash sanalarini to'g'ri aniqlashlari kerak edi, shuning uchun vaqtning kalendar hisobi erta paydo bo'ldi. Shang Yin tomonidan yaratilgan taqvimga ko'ra, vaqt 60 kunlik siklga ko'ra hisoblangan va yil to'lin oylar tomonidan aniqlangan 13 oydan iborat edi. Keyinchalik quyosh-oy taqvimi yaratildi. Sanalar bambuk ustunning soyasini kuzatish orqali tasdiqlangan. Yoritgichlarni kuzatish ham amaliy maqsadlarga xizmat qildi, bu esa astronomik bilimlarning rivojlanishiga asos soldi.
Qadimgi odamlar ham tibbiyotga oid ma'lumotlarga ega bo'lib, turli o'simliklardan davolanish uchun foydalanganlar.
Katta imoratlar va qal'alarga ega bo'lgan butun boshli aholi punktlari-shaharlar qurilishi, kanallar qurilishi aniq bilimlar rivojlanganidan dalolat berdi.
Suyak va yog‘ochga ibtidoiy yozuv katta hajmdagi asarlarni yozib olishga imkon bermagan, lekin keyinchalik yozib olingan tarixiy afsona va afsonalar avloddan-avlodga og‘zaki ravishda o‘tib kelgan. Voqealarning qisqacha yozuvlari kalendar yozuvlariga qo'shila boshlandi, shuning uchun miloddan avvalgi 1-ming yillikda yilnomalar paydo boʻldi.