Jumayev Suxrob Faxriddin oʻgʻlining

r = A (2.3.8)
koʻrinishda yozish mumkin, bunda . Oʻrniga qoʻyib, bunga ishonish oson. r ni aniqlagach, P ni topamiz:

Bundan foydalanib D = munosabat asosida soddalashtirilgan masalamizning

yechimni topamiz.
Bu formulaga muvofiq, sindirish koʻrsatkichi tashqi maydonning chastotasiga bogʻliq, ya’ni topilgan formula yorugʻlik dispersiyasi hodisasini aks ettiradi, ammo bu formulani chiqarishda soddalashtiruvchi ba’zi bir farazlar qilingan edi, bu farazlar kelgusida bartaraf qilinishi kerak.
(2.3.10) formuladan koʻrinib turgandek, dan to gacha boʻlgan sohada n > 1 va oshgan sari n orta boradi (normal dispersiya); boʻlganda sindirish koʻrsatkichi dan to gacha boʻlgan sohada dan 1 gacha orta boradi (normal dispersiya).
Sindirish ko‘rsatkichining qiymati cheksiz bo‘lishi fizik ma’noga ega emas; bu qiymat masalani soddalashtirish maqsadida harakatni so‘ndiruvchi qarshilik kuchi yo‘q (g = 0) deb qilingan faraz tufayli hosil bo‘ladi. Agar bu qarshilik hisobga olinsa, dispersiya chizig‘i (2.3.1) – rasm. boshqacharoq bo‘ladi. MN soha – anomal dispersiya sohasi, bu sohada chastota oshgan sari n kamaya boradi.
(2.3.10) formula ko‘rinishini o‘zgartirish mumkin. 1 ni chap tomonga o‘tkazib formulani ko‘rinishda yozamiz. Odatda n birdan kam farq qilgani uchun (n ko‘paytuvchi, umuman aytganda, n ga bog‘liq ravishda (n + 1) dan ko‘ra ancha ko‘p o‘zgaradi. Tajribaning ko‘rsatishicha, n−1 kattalikni modda zichligiga yaxshi aniqlikda proporsional deb hisoblash mumkin. Binobarin, (2.3.10) formulada N ni ham zichlikka yoki birlik hajmdagi atomlar soniga proporsional deb hisoblasa bo‘ladi. Demak, N = f deb olamiz; o‘lchamsiz f koeffisent odatda ossillyator kuchi deyilib, bu bilan dispersiya hodisalarida shu ossillyatorlarning qatnashish hissasi yoki ularning effektivligi ta’kidlanadi. Shunday qilib, (2.3.10) formula quydagi ko‘rinishni oladi:

Agar modda zaryadi va massasi turlicha bo‘lgan va turli xususiy chastotada tebrana oladigan bir necha sort zaryadlar bo‘lishi e’tiborga olinsa, u holda (2.3.10) formula o‘rniga
(2.3.11) (2.3.1) – rasm. Yolg‘iz yutish polosasi ifoda olinadi, bunda turli chastotalarga
yaqinida yuz beradigan dispersiya va mos keladigan ossillyatorlar ayrim sortlarning
absorbitsiya egri chiziqlari. kuchlari (yoki effektivliklari).
Bunday holda dispersiya chizig‘i qator tarmoqlarga ajraladi, bunda tebranishlar so‘nmaganda har bir ga mos keluvchi ning qiymatlari bo‘ladi. Agar tebranishlar so‘nishi hisobga olinsa, chiziq (2.3.2) – rasmda ko‘rsatilganidek bo‘ladi.
chastotalari ko‘rinadigan yorug‘likning ω chastotalariga taxminan teng bo‘ladigan optik elektronlar (2.3.10) formulaga eng katta hissa qo‘shadi. Yig‘indining chastotalari ω dan katta bo‘lgan zaryadlarga tegishli hadlarni juda kichik bo‘ladi.
Titan bug‘ining ko‘rinadigan va ultirabinafsha yorug‘lik sohasida Rojdestvenskiy metodi bo‘yicha olingan dispersiya chizig‘i (2.3.3) – rasmda tasvirlangan. Fotorasmda titanning bir qancha xususiy yutish sohalari ko‘rinib turibdi; bu sohalarga tegishlicha xususiy chastotalar va turli kuchli ossillyatorlar sortlari to‘g‘ri keladi.
Dispersiya chizig‘iga qarab n ning turli yaqinidagi qiymatlarini bilib olib, (2.3.12) formulada qanday zaryadlar va massalar qatnashayotganini, ya’ni dispersiya hodisasida atomning qaysi elektr elementlari qatnashayotganini aniqlash mumkin. Biroq kattaliklar noaniq qolayotganligi sababli nisbatni aniq topish mumkin emas. Agar kattaliklar turli ossillyatorlar uchun turli qiymatlarga ega bo‘lgani holda minglarcha marta emas, balki ancha kam o‘zgaradi, deb birmuncha ixtiyoriy faraz qilsak, juda muhim xulosalar chiqarish mumkin. ning qiymatlari ikki katta gruppaga ajralar ekan: yuqori chastotalar (2.3.2) - rasm. Yutish polosalari bir (ko‘rinadigan va ultirabinafsha yorug‘lik)