K. B. Urazov, S. V. Vaxidov boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xu su si yatl ari

20.4-jadval
Kamayib boruvchi qoldiq usulida avtotransport vositalariga bisoblanadigan amortize tsiya (eskirish) summasining hisobot

oylari bo‘yicha hisob-kito				bi
Oybr	Amortizatsiya- lanadi«an qivmat	Oylik amortizatsiya me’vori %	Oylik amortizatsiya summasi		Jamlangan amortizatsiya summasi	Qoldiq qiymat
Oktabr	15000000	2.5	375000		375000	14625000
Noyabr	14625000	2.5	365625		740625	14259375
Dekabr	14259375	2.5	356484		1097109	13902891

Amortizatsiya (eskirish)ni kamayib bomvchi qoldiqdan hisoblash usulini tugatish qiymati ko‘zda tutilgan ATVlarga ham qoilash mumkin. Bunda, ko‘zda tutilgan tugatish qiymatiga amortizatsiya hisoblanmaydi. Ushbusumma ATV ning amortizatsiyalanadigan davr oxirida qoldiq qiymat sifatida qoladi.
AIVlarbo^tyiehaarT«rtizatsiyasummasiniulamingkamayibboruvchi qoldiq qiymatidan hisob-kitob qihsh avtotransport korxonalarida dastlabki yillarda bajarilgan ish (ko‘isafflganxizmat)lartanmrxini keskinoshishigp, keyingi yillarda esa uni kamayib borishiga olib keladi. Bu, o‘z navbatida, avtotransport korxonalari oldiga dastlabki yillardaATVlardan makamum damjada samarali foydalanishni, ular yoidamidako‘proq ish bajarish (xizmat ko‘rsatish)ni, mos ravishda ko‘proq daromad olishni ta’minlashdek muhim vazifalami qo‘yadi.
ATVlarga amortizatsiya (eskirish) hisoblash barcha usullarda amortizatsiyalanadigan qiymat miqdoriga yetgan hisobot davrida to‘xtatiladi. Ushbu davrdan keyin ishga yaroqli ATVlar amortizatsiya hisoblanmasdan foydalaniladi.
Avtotransport korxonalarida yuk tashish yoki yo‘lovchi tashishga ixtisoslashgan ATVlarga hisoblangan amortizatsiya (eskirish) summasiga haroyda quyidagicha yozuv beriladi:
Debet 2010 «Asosiy ishlab chiqarisb>;
Kredit 0260 «Transport vositalarining eskirishi».
Yordamchi ishlab chiqarish va umumishlab chiqarishga doir amortizatsiya (eskirish) xarajatlari buxgalteriya hisobida mos ravishda quyidagj yozuvlar bilan aks ettiriladi:
Debet 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish»;
2510 «Umumishlab chiqarish xarajatlari.
Kredit 0260 «Transport vositalarining eskirishi».
Mos ravishda ushbu xarajatlaming bajarilgan ish (ko‘rsatilgan xizmat)lar tannarxiga kiritilishigaquyidagi yozuv beriladi:
Debet 2010 «Asosiy ishlab chiqarish»;
Kredit 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish»;
2510 «Umumishlab chiqarish xarajatlari».
Bajarilgan ish (ko‘rsatilgan xizmatjlar tannarxiga kiritiladigan amortizatsiya xarajatlarining tahliliy hisobi 13-jumal-orderda, shuningdek asosiy vositalar hamda nomoddiy aktivlarga ochilgan inventar kartochkalarda yuritiiadi.

6. 
   Avtotransport korxonalarida boshqa ishlab chiqarish xarajatlarining hisobi va taqsimoti
   

Avtotransport korxonalarida bajarilgan ish (ko‘rsatilgan xizmatjlar tannarxiga kiritiladigan boshqa ishlab chiqarish xarajatlari asosan yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari va umumishlab chiqarish xarajatlari hisoblanadi.
Yordamchi ishlab chiqarish xarajatlariga avtotransport korxonalarida quyidagi bo‘linmalaming xarajatlari kiritiladi:

1. 
   ATVlaiga o‘matiladigan turli detallar, konstruksiya va moslamalarini tayyoriash ustaxonalari;
   
2. 
   ATVlar saqlanadigan garaj xo‘jaligi;
   
3. 
   ATVlami yoqilg‘i va moylash materiallari bilan ta’minlash bo‘linmalari;
   
4. 
   ATVlami ta’mirlash bo‘linmalari;
   
5. 
   ATVlami yuvish va profilaktika qilish bo‘linmalari;
   

(Yordamchi ishlab chiqarish boMinmalari faoliyatiga doir xarajatlar
hisobi 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish» schotidaolib boriladi. Ushbu schotning debetida yordamchi ishlab chiqarishga ketgan material, ish haqi, ijtimoiy sug‘urta, amortizatsiya, turli xizmatlar va boshqa sarf-xarajatlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar jamlanadi. Bunda mos ravishdagi xarajat moddalarini aks ettimvchi schotlar (masalan, (1000,6710,6520,0200,

6990. 
      va boshqalar) kreditlanadi. 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish» schotining kreditida yordamchi ishlab chiqarishga sarflangan xarajatlaming hisobdan chiqarilishi, ya’ni ushbu schotning yopilishi aks ettiriladi.
      

Avtotransport korxonalarida 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish» schotining yopilishi quyidagi buxgalteriyayozuvlari bilan aks ettiriladi:

1.