K. B. Urazov, S. V. Vaxidov boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xu su si yatl ari

9610 «Foiz ko‘rinishidagi xarajatlar» - ushbu aktiv, vaqtinchalik (tranzit) schotning debetida va 6920. Hisoblangan foizlar» schotining kreditida yil mobaynida olingan qarzlar va kreditlarga doir hisoblangan xarajatlar aks ettiriladi.

9620 «Valutalar kurslari farqidan zararlar» - ushbu aktiv, vaqtinchalik (tranzit) schotning debetida yil mobaynida balansning valuta moddalarini ifodalovchi schotlarga doir operatsiyalar bo‘yicha kurslar o‘rtasidagi salbiy farqdan ko‘rilgan zararlar aks ettiriladi. Xarajatlaming aniq turlari ushbu schotning debetida va bu zararlami ifodalovchi schotlaming (4010, 4310, 5020, 5210, 5220, 6010, 6310 va boshqa schotlar) kreditida aks ettiriladi.

9630 “Qimmatli qog‘ozlarni chiqarish va tarqatish bo‘yicha xarajatlar” - ushbu aktiv, vaqtinchalik (tranzit) schotning debetida yil mobaynida qurilish tashkiloti tomonidan aksiya va boshqa qimmatli qog‘ozlami chiqarish va tarqatish bilan bog‘liq xarajatlar aks ettiriladi. Xarajatlaming aniq turlari ushbu schotning debetida va boshqa schotlaming (masalan, 1000,5110,5010,6710,6520,6990) kreditida aks ettiriladi.

9690 “Moliyaviy faoliyat bo‘yicha boshqa xarajatlar”- ushbu aktiv, vaqtinchalik (tranzit) schotning debetida yil mobaynida qurilish tashkilotining moliyaviy faoliyatga doir boshqa xarajatlari, masalan moliyaviy investitsiyalami qayta baholashdan ko‘rilgan zararlar va boshqa xarajatlar aks ettiriladi Xarajatlaming aniq turlari ushbu schotning debetida va boshqa schotlaming (0600,5800,6990) kreditida aks ettiriladi.

2. 
   Soliqqacha foyda (Fst) yoki zarar (Zst). Bu ko‘rsatkich quyidagicha topiladi:
   

Fst (Zst) = Fux (Zux) + Ff -Fz,
bu yerda: Fd -favquloddagi foyda; Fz -favquloddagi zararlar.
21-son BHMSga muvofiq qurilish tashkilotlarida favquloddagi daromadlarning hisobi 9710 “Favquloddagi foyda” schotining kreditida, favquloddagi zararlaming hisobi 9720 “Favquloddagi zararlar” schotining debetida hisobga olinadi. Favqulodda olingan yoki hisoblangan foydaning turlarini ko‘rsatuvchi schotlar, masalan 0100,0400,0700,1000,2800, 2900 va boshqa schotlar debetlanadi. Favquloddagi hodisalardan ko‘rilgan zararlaming aniq moddalarini ko‘rsatuvchi schotlar, masalan, 0100,0400,0700,1000,2900 va boshqa schotlar kreditlanadi.

2. 
   Sof foyda (sf) yoki sof qoplanmagan zararlar (SZ).
   

Sf (Sz) = Fst (Zst) -Ds - Aj,
bu yerda: Ds - daromaddan olinadigan soliqlar ( foyda solig‘i, infrastmkturani rivojlantirish solig‘i, yagona soliq to‘lovi);
Aj - foydadan boshqa ajratmalar.
21 -son BHMSga muvofiq qurilish tashkilotlarida hisobot yilning foydasi (zarari)ni topish barcha daromad va xarajatlami 9900 «Yakuniy moliyaviy natija»” schotida aks ettirish va ushbu schotning debet va kredit aylanmalari summasini taqqoslash yoii bilan amalga oshiriladi. Jumladan, daromadlami aks ettiruvchi barcha schotlar (9010-9030, 9310-9390, 9510-9590, 9710)ning kreditida to‘plangan summa yil oxirida9900 «Yakuniy moliyaviy natija» schotning kreditiga, xarajatlami aks ettiruvchi barcha schotlar (9110­9130, 9410-9440, 9610-9690, 9720)ning, shuningdek foydanning ishlatilishini aks ettimvchi schotlar (9810-9820)ning debetida to‘plangan summa yil oxirida 9900 «Yakuniy moliyaviy natija» schotining debetiga o‘tkaziladi,ya’ni:
Debet 9010-9030, 9310-9390, 9510-9590, 9710 Kredit 9900;
Debet 9900 Kredit 9110-9130,9410-9440,9610-9690,9720,9800.
Qurilish tashkilotlarining hisobot yilida erishgan sof foydasi yil yakuni bilan hisobot yilning taqsimlamagan foydasini aks ettiruvchi schotga quyidagicha o‘tkaziladi:
Debet 9910 «Yakuniy moliyaviy natija»;
Kredit 8710 «Hisobot davrining taqsimlanmagan foydasi (qoplanmagan zarari)».
Qurilish tashkilotlarining hisobotyilida ko‘rgan zarari yil yakuni bilan buxgalteriya hisobidaquyidagicha aks ettiriladi:
Dcbet 8710 «Hisobot darvining taqsinilanmagan foydasi (qoplanmagan zarari)»;
Kredit 9910 «Yakuniy moliyaviy natij a».
Qurilish tashkilotlaridayakuniy moliyaviy natijalaming tahliliy hisobi 15-sjumal-orderdaolib boriladi.

2. 
   Qurilish tashkilotlarini soliqqa tortishningxususiyatlari va ularning hisobi
   

Respublikamizning soliq qonunchiligi hujjatlariga ko‘ra qurilish tashkilotlari tashkiliy-huquqiy maqomiga ko‘ra uimundavlat soliqlarini yoki ixchamlashtirilgan yagona soliq to'lovini to‘lovchilari hisoblanadilar. Ixchamlashtirilganyagona soliq rejimida faoliyat ko‘rsatishi uchun, birinchi bobda ta‘kidlanganidek, qurilish tashkilotlari kichik biznes subyektlariga kiritish mezonlari talablariga mos kel ishi lozim. Kichik biznes subyektlariga kiruvchi qurilish tashkilotlari umumdavlat soliqlarini to‘lovchilari sifatida ham faoliyat ko‘rsatish huquqiga egadirlar.