K. PàlÍmbetov, P. Allàshov

ÁDenbAy TÁJImurATov
(1930 — 1992)
Ádenbày 
Tájimuràtov — shày ı r, 
jàzıwshı,  àwdàrmàshı  hám  ilimpàz 
boldı.  Ol  1930-jılı  5-màydà  Moynàq 
ràyonınıń  «Aqdáryà»  àwılındà  tuwıl-
ǵàn.  1946-jılı  Xojelidegi  pedàgogikàlıq 
uchilicheni  pitkerip,  mektepte  muǵàllim 
hám  gàzetàlàrdà  bólim  bàslıq,  redàktor 
làwàzımlàrındà  isleydi.  Sońınàn  pedà-
gogikàlıq  instituttı  tàmàmlàp  «Jetkin-
shek»  gàzetàsındà  redàktor,  jàzıwshılàr 
àwqàmınıń  bàslıǵı,  N.Dáwqàràev  àtındàǵı  tàriyx,  til 
hám  ádebiyàt  institutındà  ilimiy  xızmetker,  Qàràqàlpàq 
mámleketlik  pedàgogikàlıq  institutındà  oqıtıwshı, 
Ózbekistàn  pedàgogikàlıq  ilim-izertlew  institutınıń 
Qàràqàlpàqstàn  filiàlındà  direktor  làwàzımlàrındà  is-
leydi.
Onıń  shıǵàrmàlàrı  1950-jıllàrdıń  bàslàrındà  járiyà-
lànàdı.  Jàzıwshınıń  «Pàràxàtshılıq  kepterleri»,  «Zàrlıq 
hám  Bàrlıq»,  «Hákke  qàydà?»,  «Aydınlàr»,  «Eń  qádirli 
sózler»,  «Gúrrińler»,  «Sarkoplı  bàtır»,  «Sheshiwshi 
qáwli»,  «Màqset»,  «Sulıwxàn»  degen  poeziyàlıq  hám 
prozàlıq  kitàplàrı  bàsılıp  shıqtı.
Á.  Tájimuràtov  àlım  sıpàtındà  qàràqàlpàq  folklo-
rınıń  àyırım  tomlàrın  bàspàǵà  tàyàrlàdı.  «Qàràqàlpàq 
xàlıq  qosıqlàrı»  degen  kitàp  tàyàrlàp,  oǵàn  kiris  sóz 
jàzdı.  Professor  Q.  Màqsetov  penen  birge  «Qàràqàlpàq 
folklorı»  degen  sàbàqlıqtı  jàzıwǵà  qàtnàstı. 
Sen  sulıw
O,  sulıwlàr,  àspàndàǵı  juldızlàr,
Jıltıldàǵàn  suw  ústinde  qundızlàr,
Sulıw  ózi — qày  jer  eken,  kim  eken?

---

197
Qàysı  biri: — Men  sulıwmàn,  der  eken?
 — Aràl  sulıw.  Aràl  sulıw  desedi,
Tolqınlàtıp,
Sonı  àytàr,
Sàmàl  gúwlep  esedi,
Shàwıp  kelip  sol  Aràldàn  suw  ishken,
Ústirttegi  màràl  sulıw  desedi,
 — Sulıw  deydi,  ózimizdiń  Qàràtàw,
Bàsqà  tàwdàn  jàs  óspirim  bàlà  tàw,
Arqà  súyer  biyigimiz  Qàràtàw,
Bàylıǵınà  teń  kele  àlmàs  Alàtàw,
Jıl  ishinde  báhár  sulıw,  jàz  sulıw,
Kólden  ushqàn  àq  quw  menen  ǵàz  sulıw,
Ádiwlegen  àtà  menen  ànànı.
O,  ànàjàn,  bárinen  de,  sen  sulıw.
1. Shàyır  ànà  jer  tábiyàtın  qàlày  súwretlegen?
2. «Anàǵà  húrmet»  degen  pikirdi  qàlày  túsinesiz?
1. Elimizdiń  bàtır  qızlàrı  Tumàris,  Gúlàyım  hàqqındà 
   ótken  temàlàrdı  eske  túsiriń.
2. «Anà  muhàbbàtı»  degen  temàdà  gúrriń  jàzıń.
3. Qosıqtı  yàdlàp  àlıń  hám  nàmàsı  menen  àytıń.
Shaǵala
Teńiz  ústin  sharıqlaydı  shaǵala,
Párwazına  qarap  turman  qadala,
Teńizdegi  balıqtı,
Alalmay  júr  shaǵala,
Teńiz  betin  sharıqlaydı  shaǵala,
Sharshaǵanda  halıqlaydı  shaǵala,
Uzın  suwdıń  balıǵın,
Alalmaydı  shaǵala.
Azıq  tappay  aqır  sońı  shaǵala,
Shawqım  salıp  keldi  ushıp  jaǵaǵa,

---

198
Balıqshınıń  qayıǵınan  jaǵada,
Bir  balıqtı  alıp  qashtı  shaǵala.
Kiyatırǵan  paroxodlar  kárwanı,
El  xızmetin  atqarıwda  ármanı,
Shaǵalalar  ústin  qaplap  ushadı,
Barjılardıń  mashtaların  qushadı.
Aq  shaǵala,
Shaq  shaǵala,  shaǵala,
Ushıp-qonıp  sayranlap  júr  jaǵada.
1. Qosıqta  shaǵalanıń  háreketi  qalay  súwretlengen?
1. Ózlerińiz  biletuǵın  quslardıń  atın  jazıń.
2. Qosıqtı  yadlap  alıń