K. S. Sodiqova Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston

100-masala*. G’o’za o’simligida qo’ng’ir tola (Fr^Br) oq tola (Fr^br) ustidan, o’simlikning antotsian rangi (Rp) yashil rangi (rp) ustidan, barg plastinkasining panjasimon-kesik (O_l) shakli panjasimon-bo’linma (o_l) shakli ustidan to’liqsiz dominantlik qiladi.
Har uchchala belgi bo’yicha dominant gomozigotali g’o’za o’simliklari har uchchala belgi bo’yicha retsessiv gomozigotali g’o’zalar bilan chatishtirilib, F₁ da novvot rang tolali, o’simliklari oraliq rangli va barg plastinkasi panjasimon-bo’lakli bo’lgan duragaylar olindi. F₁ duragaylarini o’z-o’zi bilan chatishtirib F₂ duragaylari olindi. F₂ duragaylarida o’rganilayotgan belgilar bo’yicha qanday ajralish sodir bo’ladi? Olingan F₁ duragaylari har uchchala belgi bo’yicha dominant va retsessiv gomozigota ota-ona bilan qayta chatishtirilsa, F_B da qanday ajralish sodir bo’ladi?
Masalaning yechilishi:
Belgi Gen
Tolaning qo’ng’ir rangi Fr^Br
Tolaning oq rangi Fr^br
O’simliklarning antotsian rangi Rp
O’simliklarning yashil rangi rp
Barg plastinkasining panjasimon kesik shakli O_l
Barg plastinkasining panjasimon bo’linma shakli o_l
qo’ng’ir tola, antotsian rang, oq tola, yashil rang,

panjasimon kesik panjasimon bo’linma

P ♀ Fr^BrFr^Br RpRp O_lO_l X ♂ Fr^brFr^br rprp o_lo_l
g Fr^Br Rp O_l Fr^br rp o_l
F₁ Fr^BrFr^br Rprp O_lo_l - novvot rang tolali, o’simligi oraliq rangli,
bargi panjasimon bo’lakli
novvot rang tolali, oraliq novvot rang tolali, oraliq

rangli, panjasimon bo’lakli rangli, panjasimon bo’lakli

P ♀ Fr^BrFr^br Rprp O_lo_l X ♂ Fr^BrFr^br Rprp O_lo_l
g Fr^Br Rp O_l Fr^Br Rp O_l
Fr^Br Rp o_l Fr^Br Rp o_l
Fr^Br rp O_l Fr^Br rp O_l
Fr^br Rp O_l Fr^br Rp O_l
Fr^Br rp o_l Fr^Br rp o_l
Fr^br Rp o_l Fr^br Rp o_l
Fr^br rp O_l Fr^br rp O_l
Fr^br rp o_l Fr^br rp o_l
F₂ 1. Fr^BrFr^Br RpRp O_lO_l = 1 qo’ng’ir tola, antotsian, panjasimon-kesik
2. Fr^BrFr^Br RpRp O_lo_l = 2 qo’ng’ir tola, antotsian, panjasimon-bo’lakli
3. Fr^BrFr^Br Rprp O_lO_l = 2 qo’ng’ir tola, oraliq rang, panjasimon-kesik
4. Fr^BrFr^br RpRp O_lO_l = 2 novvot rang tola, antotsian, panj. -kesik
5. Fr^BrFr^br Rprp O_lO_l = 4 novvot rang tola, oraliq rang, panj.- kesik
6. Fr^BrFr^br RpRp O_lo_l = 4 novvot rang tola, antotsian, panj. -bo’lakli
7. Fr^BrFr^Br Rprp O_lo_l = 4 qo’ng’ir tola, oraliq rang, panj. -bo’lakli
8. Fr^BrFr^br Rprp O_lo_l = 8 novvot rang tola, oraliq rang, panj.-bo’lakli
9. Fr^BrFr^Br RpRpo_lo_l = 1 qo’ng’ir tola, antotsian, panj. -bo’linma
10. Fr^BrFr^Br Rprp o_lo_l = 2 qo’ng’ir tola, oraliq rang, panj. -bo’linma
11. Fr^BrFr^br RpRp o_lo_l = 2 novvot rang tola, antotsian, panj. -bo’linma
12. Fr^BrFr^br Rprp o_lo_l = 4 novvot rang tola, oraliq rang, panj.-bo’linma
13. Fr^BrFr^Br rprp O_lO_l = 1 qo’ng’ir tola, yashil, panjasimon -kesik
14. Fr^BrFr^br rprp O_lO_l = 2 novvot rang tola, yashil, panjasimon-kesik
15. Fr^BrFr^Br rprp O_lo_l = 2 qo’ng’ir tola, yashil, panjasimon-bo’lakli
16. Fr^BrFr^br rprp O_lo_l = 4 novvot rang tola, yashil, panjasimon-bo’lakli
17. Fr^brFr^br RpRp O_lO_l = 1 oq tola, antotsian, panjasimon-kesik
18. Fr^brFr^br Rprp O_lO_l = 2 oq tola, oraliq rang, panjasimon-kesik
19. Fr^brFr^br RpRp O_lo_l = 2 oq tola, antotsian, panjasimon-bo’lakli
20. Fr^brFr^br Rprp O_lo_l = 4 oq tola, oraliq rang, panjasimon-bo’lakli
21. Fr^BrFr^Br rprp o_lo_l = 1 qo’ng’ir tola, yashil, panjasimon-bo’linma
22. Fr^BrFr^br rprp o_lo_l = 2 novvot rang tola, yashil , panj. -bo’linma
23. Fr^brFr^br RpRp o_lo_l = 1 oq tola, antotsian, panjasimon -bo’linma
24. Fr^brFr^br Rprp o_lo_l = 2 oq tola, oraliq rang, panjasimon -bo’linma
25. Fr^brFr^br rprp O_lO_l = 1 oq tola, yashil, panjasimon -kesik
26. Fr^brFr^br rprp O_lo_l = 2 oq tola, yashil, panjasimon-bo’lakli
27. Fr^brFr^br rprp o_lo_l = 1 oq tola, yashil, panjasimon-bo’linma.
Har uchchala belgi bo’yicha to’liqsiz dominantlik hodisasi kuzatilganda fenotipik va genotipik sinflarning soni bir xil bo’lib, 27 taga teng bo’ladi.
F₁ duragaylari dominant gomozigotali ota-ona bilan chatishtirilganda:
novvot rang tolali, oraliq qo’ng’ir tolali, antotsian,

rangli, panjasimon bo’lakli panjasimon kesik

P ♀ Fr^BrFr^br Rprp O_lo_l X ♂ Fr^BrFr^Br RpRp O_lO_l
g Fr^Br Rp O_l Fr^Br Rp O_l
Fr^Br Rp o_l
Fr^Br rp O_l
Fr^br Rp O_l
Fr^Br rp o_l
Fr^br Rp o_l
Fr^br rp O_l
Fr^br rp o_l
F_B 1. Fr^BrFr^Br RpRp O_lO_l - qo’ng’ir tola, antotsian, panjasimon kesik

2. Fr^BrFr^Br RpRp O_lo_l - qo’ng’ir tola, antotsian, panjasimon bo’lakli

3. Fr^BrFr^Br Rprp O_lO_l - qo’ng’ir tola, oraliq rang, panjasimon kesik
4. Fr^BrFr^br RpRp O_lO_l - novvot rang tola, antotsian, panj. kesik
5. Fr^BrFr^Br Rprp O_lo_l - qo’ng’ir tola, oraliq rang, panj. bo’lakli
6. Fr^BrFr^br RpRp O_lo_l - novvot rang tola, antotsian, panj. bo’lakli
7. Fr^BrFr^br Rprp O_lO_l - novvot rang tola, oraliq rang, panj. kesik
8. Fr^BrFr^br Rprp O_lo_l - novvot rang tola, oraliq rang, panj.bo’lakli
Sakkizta fenotipik sinflar hosil bo’lib, ularning nisbati 1:1:1:1:1:1:1:1. Dominant gomozigotali va geterozigotali organizmlar hosil bo’ladi.
F₁ duragaylari retsessiv gomozigotali ota-ona bilan chatishtirilganda:

novvot rang tolali, oraliq oq tolali, yashil,

rangli, panjasimon bo’lakli panjasimon bo’linma
P ♀ Fr^BrFr^br Rprp O_lo_l X ♂ Fr^brFr^br rprp o_lo_l
g Fr^Br Rp O_l Fr^br rp o_l
Fr^Br Rp o_l
Fr^Br rp O_l
Fr^br Rp O_l
Fr^Br rp o_l
Fr^br Rp o_l
Fr^br rp O_l
Fr^br rp o_l
F_B 1. Fr^BrFr^br Rprp O_lo_l - novvot rang tola, oraliq rang, panj.- bo’lakli
2. Fr^BrFr^br Rprp o_lo_l - novvot rang tola, oraliq rang, panj. -bo’linma
3. Fr^BrFr^br rprp O_lo_l - novvot rang tola, yashil , panj. -bo’lakli
4. Fr^brFr^br Rprp O_lo_l - oq tola, oraliq rang, panj. -bo’lakli
5. Fr^BrFr^br rprp o_lo_l - novvot rang tola, yashil, panj.- bo’linma
6. Fr^brFr^br Rprp o_lo_l - oq tola, oraliq rang, panj. -bo’linma
7. Fr^brFr^br rprp O_lo_l - oq tola, yashil, panjasimon -bo’lakli
8. Fr^brFr^br rprp o_lo_l - oq tola, yashil, panjasimon -bo’linma.
Bu yerda ham sakkizta fenotipik sinflar hosil bo’lib, ularning nisbati 1:1:1:1:1:1:1:1. Geterozigotali va retsessiv gomozigotali organizmlar hosil bo’ladi.