Кадимги Шарк халкларининг илк фалсафий карашлари

MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI JIZZAX FILIALI SIRTQI BO’LIM 961-21 GURUH TALABASI

SHARIPOV BUNYODNING

FALSAFA FANIDAN

Mavzu: Noklassik ontologiyaning yo'nalishlari va mohiyati

MAVZUSIDA TAYYORLAGAN

TAQDIMOTI

Mavzu: Noklassik ontologiyaning yo'nalishlari va mohiyati

Reja:

• 1. Ontologiya haqida umumiy tushuncha
• 2. Noklassik borliq
• 3. Noklassik falsafaning asosiy tamoyillari va yo'nalishlari

 

«Ontologiya»
tushunchasi
Ontologiya (yun. ontos — borliq va ... logiya) — falsafa boʻlimi, borliq haqidagi taʼlimot. Borliqning umumiy asoslari, prinsiplari, uning shakllari va qonuniyatlarini tekshiradi.
Falsafaning
asosiy masalalari
ong,
tafakkur
ruh
materiya
borliq
ideallik

• Faylasuflar qadim zamonlardan buyon «borliq» va «yo’qlik» haqida bahs yuritishgan. Ular borliqning vujudga kelishi, mohiyati, xususiyatlari va shakllari haqida ko’plab asarlar yozishgan. Xo’sh, borliq nima? Bu savol bir qarashda juda oddiy ko’ringani bilan unga shu choqqacha barcha kishilarni birday qanoatlantiradigan javob topilgani yo’q.

Dunyoqarash
Noklassik borliq.
Noklassik falsafa dunyoning aqlga muvofiqligi, shuningdek inson ongining mustaqilligiga shubha bildirdi. Pozitivistlar umuman ontologiyani yaratishdan bosh tortdilar. Irratsionalizm, marksizm va ekzistensializmda ontologik konsepsiyalar hayot, jamiyat va inson tushunchalari rivojlantirildi, ular borliqning noyob usullari sifatida tavsiflandi. Quyida noklassik falsafada borliqqa munosabatni tahlil qilamiz.

• Borliqning irratsionalistik konsepsiyasi
• Falsafiy irratsionalizm asoschisi A.Shopengauer olamning aqlga muvofiqligi haqidagi tezisga shubha ko‘zi bilan qaraydi. Uning fikricha, borliqning o‘zi emas, balki bizning u haqdagi tasavvurimiz aqlga muvofiqdir, zero tasavvur – bu inson aqlining mahsulidir. Ammo tasavvur – bu hodisa, mohiyat darajasida esa dunyoni aqliy idrok etish mumkin emas.

Noklassik falsafa.

• XIX asr o'rtalari 20-asrning o'rtalariga qadar uni klassik bo'lmagan deb atash odatiy holdir. Bu davr falsafiy g'oyalarning rivojlanishi klassiklarning yutuqlarini tushunish va qayta talqin qilishning umumiy kontekstida sodir bo'ldi. Har qanday falsafiy tizimni qurish oldingi klassik an'ananing kontseptual g'oyalariga asoslanib yoki ularni butunlay inkor etish va rad etish asosida amalga oshirildi, lekin u yoki bu tarzda falsafiylikning yangi - klassik bo'lmagan - turi shakllandi. Kant, Fichte, Shelling, Hegel klassik falsafiy tizimlarining rivojlanishi, chuqurlashishi va qo'shilishi natijasidir.

Falsafaning bahs mavzusi

• Butun borliq, ya’ni tabiat, jamiyat, inson va uning tafakkuri taraqqiyotining eng umumiy muammolaridir

Фалсафанинг
funktsiyalari
gnoseologik
funktsiyasi
Tajribada sinash,
Tavsiflash
yoki shak-shubhasiz
Inkor
etish mumkin bo`lmagan,
ya’ni fan
tomonidan ochish
методологик
funktsiyasi
Falsafada ham,
ayrim fanlarda ham
muhim rol o`ynaydigan
har xil
kategoriyalarni
Ishlab chiqishdan
iborat
aksiologik
funktsiyasi
Hayotning ma`nosi,
o`lim va umrboqiylik
masalalarini kun
tartibiga qo`yish,
ularga baho berish
ахloqiy
funktsiyasi
Odamlar xulq atvori
va u yoki bu jamiyatda
yuzaga keluvchi
munosabatlar bilan bog`liq
tarbiyaviy
funktsiyasi
Insonno shaxs sifatida
Tarbiyalash va kamol
toptirishda falsafaning
roli va ahamiyati

Foydalanilgan adabiyotlar:

•  1. Davronov Z., Shermuhamedova N., Qahharova M., Nurmatova M., Husanov B., Sultonova A. Falsafa. -Toshkent: TMU, 2019.
• 2. SHermuxamedova N.A. Falsafa -Toshkent: Noshir, 2012.
• 3. SHermuxamedova N.A. Falsafa. 2-nashr. Toshkent: Noshir, 2020.
• Axmedova M. Falsafa. Tahriri ostida. - Toshkent.UFMJ, 2006.
• 4. Mamashokirov S. va boshqalar. Falsafa. O‘quv qo‘llanma. O‘zbekiston, 2005.
• Tulenov J.,Tulenova G.,Tulenova K.Falsafa. Darslik. - Toshkent. Fan va texnologiya, 2016.

E`tiboringiz uchun rahmat!