Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi ning maqsadi. Reja: Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi

Abu 
Rayxon 
Beruniyning 
ta’lim-tarbiyaviy 
qarashlari. 
Asarlari: 
≪Minerologiya≫, ≪Geodeziya≫, ≪Hindiston≫, ≪Qadimgixalqlardan 
qolgan yodgorliklar
≫, ≪Saydana≫ va boshqalar.Ilmiy-pedagogik qarashlari: 
• Beruniy insonni tabiatning eng oliy kamoloti deb qaraydi. U insonning ma’naviy 
qiyofasidagi barcha axloqiy xislatlami yaxshilik va yomonlik kabi ikki turga bo‘ladi. 
• Beruniy ta’limotiga ko‘ra inson kamolotida uch narsa muhim rol’ o'ynaydi: 
l.Irsiyat. 
2.Muhit. 
3.Tarbiya. 

---

• Beruniyning ilmiy bilimlami egallash yo‘llari, usullari haqidagi fikrlari hozirgi 
davr 
uchun 
ham 
dolzarbdir. 
U 
o‘kuvchiga 
bilim 
berishda: 
- 
o‘quvchini 
zeriktirmaslik; 
- bilim berishda bir xil narsani yoki bir xil fanni o‘rgatavermaslik; 
- 
uzviylik, 
izchillik; 
- yangi mavzulami qiziqarli, asosan, ko‘rgazmali bayon etish va xokazoga e’tibor 
berish 
kerakligini 
uqtiradi. 
Qomusiy olim Abu Rayhon Muhammad ibn Ahmad al-Beruniy X asming 
ikkinchi yarmi va XI asming boshlarida, g‘oyat murakkab tarixiy davrda yashadi va 
ijod etdi.O‘sha asr olimlaridan biri Yoqutning yozishicha: “Mas’ud qonuni” kitobi 
matematika va astronomiya bo‘yicha ungacha yozilgan hamma kitoblar izini 
o‘chirib yuborgan deydi. Beruniy yana “qimmatbaho toshlarni bilib olish bo‘yicha 
ma’lumotlar to‘plami” (“Mineralogiya”), “Dorivoro‘simliklar haqida Kitob”, 
“Kitob as Saydona fi - t-tibb” kabi asarlarni ham yozdi. “Mineralogiya” Sharqdagina 
emas, Y evropada ham qimmatbaho toshlami izlash usullari va ular bilan savdo 
qilish, konlarni o‘rganish, yer osti boyliklarini tekshirish haqida ma’lumot bersa, 
“Saydana” nomi bilan mashhur bo‘lgan keyingi asarda Sharqdagi dorivor 
o‘simliklaming tavsifi bayon qilingan.Beruniyning ilmiy bilimlarni egallash 
yo‘llari, usullari haqidagi fikrlari hozirgi daw uchun ham dolzarbdir. O‘quvchiga 
bilim 
berishda: 
- 
o‘quvchini 
zeriktirmaslik; 
- bilim berishda bir xil narsani yoki bir xil fanni o‘rgatavermaslik; 
- 
uzviylik, 
izchillik; 
- 
tahlil 
qilish 
va 
taqqoslash; 
- ma’lumdan noma’Iumga, yaqindan uzoqqa, soddadan qiyinga qarab borish; 
- 
takrorlash; 
- yangi mavzulami qiziqarli, asosan, ko‘rgazmali bayon etish va hokazoga e’tibor 
berish kerakligi uqtiriladi.Beruniy fikricha, axloqiylik insonning eng asosiy sifati 
bo`lishi kerak. Bu xislat birdaniga tarkib topmaydi. U kishilaming o‘zaro muloqoti, 
ijtimoiy muhit — jamiyat taraqqiyoti jarayonida tarkib topadi. Beruniy ham axloqiy 

---

tarbiyaga 
musulmon 
dini 
talablaridan 
kelib chiqqan holda ta'rif beradi. Axloqiylik yaxshilik bilan yomonlik o‘rtasidagi 
kurash natijasida namoyon boiadi va tarkib topadi deydi, u.Beruniy insonni 
kamolotga 
yetaklovchi 
xislatlardan 
yana 
biri 
olijanoblik 
deb 
ko`rrsatadi.Olijanoblikning mazmunini yaxshilik tashkil etadi. Bunda olim insonga 
inson sifatida muomala qilishni nazarda tutadi. Eng muhimi, mutafakkir, inson 
kamolotida, mehnat va mehnat tarbiyasi haqida muhim fikrlami bayon etadi. U har 
bir hunar egasining mehnatiga qarab turlarga bo‘ladi. Og‘ir mehnat sifatida binokor, 
ko‘mir qazuvchi, hunarmand, fan sohiblari mehnatini keltiradi.
Chunki har bir 
javonmard uchun tan, jon, havas va maoni, ya’niham sipohiylik, ham ma’rifat, ham 
donishmandlikka ega bo`lishzarur bo‘lib, bu xislatlar ana shu yuqoridagi to‘rt 
yo‘nalishda zikr etilgan.Kaykovus Pifagor aytgan quyidagi o‘n xislatni har bir 
kishio'zida tarkib toptirishini ta’kidlaydi. Bular: o‘zidan zo‘r kishi bilanurishmaslik; 
hasadchi kishi bilan birga jamoat o‘rfcasida o‘tirmaslik:riyokor, ikki yuzlamachi kishi 
bilan do‘st bo‘lmaslik: yolg‘onchikishi bilan muomala qilmaslik: baxil bilan suhbatda 
bo‘lmaslik;g‘ayr, dushman kishi bilan sharob ichmaslik; xotinlar bilan bir 
yerdao‘tirmaslik; kishilarga sir aytmaslik; biror kishi aybingni aytsa, shuaybni 
yo‘qotishga harakat qilish; biror kishini ortiqcha maqtash yoki ortiqcha 
yomonlamaslik; muhtoj bo‘lgan odamni gina, qahr bilanqo‘rqitmaslik; 
gunohkoming gunohini avf etish; kichiklargamehribon bo‘lish;