Kafedrasi Nаsоs vа nаsоs stаnsiyalаri va Gidroenergetik inshootlar fаnidаn

6)_i = v_k + 2*h* = 4+2*3*(1+1²) = 16 m
Gidravlik radius

1) Ri = = 2,25/6 = 0,375 m.	4) Ri = = 12/12 = 1 m.
2) Ri = = 5/8 = 0,625 m.	5) Ri = = 16,25/14 = 1,16 m.
3) Ri = = 8,25/10 = 0,825 m.	6) Ri = = 21/16 = 1,30 m.

Shezi koeffitsenti

1) Si = * = 1/00225*0,375^1/6=44,4*0,85 = 37,80 m	4) Ri = = 1/00225*1^1/6=44,4*0,925=44,4 m
2) Si = * = 1/00225*0,625^1/6=44,4*0,925=41,1 m	5) Ri = = 1/00225*1,16^1/6=44,4*1,02=45,3 m.
3) Ri = = 1/00225*0,825^1/6=44,4*0,968=43,02 m	6) Ri = = = 1/00225*1,30^1/6=44,4*1,05=46,7 m.

O‘rtacha tezlik

1) = Si * =37,8* = 0,33 m/s	4) = Si * =44,4* = 0,63 m/s
2) = Si * =41,1* = 0,45 m/s	5) = Si * =45,3* = 0,69 m/s
3) = Si * =43,02* = 0,55m/s	6) = Si * =46,7* = 0,75 m/s

Suv sarfi

1) Qi = * = 0,33*2,25 = 0,74 m^3/s	4) Qi = * = 0,63*12 = 7,56 m^3/s
2) Qi = * = 0,45*5 = 2,25 m^3/s	5) Qi = * = 0,69*16,25 = 11,21 m^3/s
3) Qi = * = 0,55*8,25 = 5,54 m^3/s	6) Qi = * = 0,75*21 = 15,75 m^3/s

Hisob-kitob natijalarini 1-jadvalga yoziladi.

Kanalning gidrovlik elementlari hisobi.

1 – jadval

№	h, (m)	vk, (m)	m	n	ik	, (m^2)	i, (m)	Ri	R^1/6	Ci	, (m/s)	Q, (m^3/s)
1	0,5	4,0	1,0	0,0225	0,0002	2,25	6	0,375	0,85	37,8	0,33	0,74
2	1,0					5	8	0,625	0,925	41,1	0,45	2,25
3	1,5					8,25	10	0,825	0,968	43,02	0,55	5,54
4	2,0					12	12	1,0	1	44,4	0,63	7,56
5	2,5					16,25	14	1,16	1,02	45,3	0,69	11,21
6	3,0					21,0	16	1,30	1,05	46,7	0,75	15,75

1-jadval asosida kanalning ishchi grafigini quramiz.


Masshtab: vertikal 1sm-0,2
gorizantal 1sm-1m³/s
Kanalning yuvilmaslik sharti.
Kanallar yuvulmaslik uchun quyidagi shart bajarilishi kerak.
Kanalning maksimal tezligi yoki hisobiy tezlik ruxsat etilgan tezlikdan kichik yoki teng bo‘lishi kerak.
0,61 = υ_his. ≤ υ_yu.k.= 0,77 m/s shart bajarildi.


υ_yu.k. = 0,95* υ_m*R^1/3 =0,95*0,8*1,055^1/3 = 0,76*1,018 = 0,77 m/s
υ_yu.k – yuvib ketmaydigan tezlik. Ruxsat berilgan yuvilmaslik tezligi.

Bu erda: υ_m=0,8 m/s jadvaliy tezlik kanalning tuprog‘iga qarab jadvaldan olinadi.

R = 0,5* Q_his ^0,4= 0,5*6,48^0,4 = 0,5*2,11 = 1,055 m
e) Kanalni cho‘kindi yig‘ilmaslikka tekshiramiz.
Bu shart bajarilishi uchun “Q_min” suv sarfiga mos bo‘lgan tezlik cho‘kindi yig‘ilmaslikka yo‘l qo‘ymaydigan tezlikdan katta yoki teng bo‘lishi kerak.

0,43 = υ_min ≥ υ_{cho‘k.yig‘il.} > 0,38 m/s shart bajarildi.

υ_{cho‘k.yig‘il.} = 0,5*min = 0,5*0,75 = 0,38 m/s
R_min = ω_min / χ_min = (v_k+mh_min)h_min / v_k+2h_min (1+m²) = (4+1*0,9)*0,9 / 4+2*0,9*(1+1²) = 4,41 / 7,8 = 0,5 m
Bu erda: υ_min - kanaldagi min tezlik.
υ_{cho‘k.yig‘il.} - ruxsat berilgan cho‘kindi yig‘ilmaydigan tezlik.
5.2.Nasosning suv ko‘tarish balandligini aniqlash.
Uning uchun kanalning ko‘ndalang kesimini chiziladi.
a) Olib kelish kanali
Olib kelish kanali “T_minCC”ni “PBS” ga teng qilib olishimiz mumkin.
∆SS_min = ∆PBS = 220,0 m.
Kanal tubi sathi quyidagicha aniqlanadi

∆TS = ∆PBS-h_min = 220 – 0,9 = 219,1 m

Kanaldagi “max”suv sathi.

∆CC_max = ∆TC+h_max = 219,1+1,65 = 220,75 m

Kanal qirg‘og‘i sathini aniqlaymiz.

∆QS = ∆TS+h_his = 219,1 +1,8 = 220,9 m.

b) Mashina kanali hisobi.
Mashina kanalidan kelayotgan suv sarfi bilan erlarni sug‘orish uchun undagi “∆SS_min”
sug‘oriladigan er sathidan 0,3-0,5 m yuuqori bo‘lishi kerak
∆ YerS=300,0 m.
∆SS_min = ∆ YerS+0,5 = 300,0 + 0,5 = 300,5 m

Mashina kanal tubining sathi

∆MKTS = ∆SS_min-h_min = 300,5 – 0,9 = 299,6 m
Mashina kanali “max”suv sathi

∆MKSS = ∆SS_min+h_max = 300,5+1,65= 302,15 m

Mashinali kanali qirg‘og‘i sathi.
∆MKKS = ∆SS_min+h_his = 300,5+1,8= 302,3 m

2-rasm

Olib kelish kanalining ko‘ndalang kesimi. M:1:100

3-rasm
Mashina kanalining ko‘ndalang kesimi. M:1:100
To‘kma qirg‘oq ustidagi nazorat yo‘lining kengligini 4-6 metr ya’ni v_n=5 m qabul qilamiz
5.3.Nasos stansiyasining geometrik va to‘la suv ko‘tarish balandligini aniqlash.
Olib kelish va mashina kanallari suv sathlari farqiga geometrik ko‘tarish balandligi deyiladi.
∆YUB = ∆Ers+(0,3-0,5) = 300 + 0,5 = 300,5 m.
H_g = ∆YUB- ∆PBSS = 300,5 – 220 = 80,5 m
Ma’lumki nasos quvurlarida suv harakat qilganda gidravlik qarshiliklar hisobi, ma’lum miqdorda nasoslar hosil qilayotgan bosim yo‘qotiladi
Yo‘qotilgan bosim hisoblanishi kerak, ammo vaqt qisqaligi sababli ekspluatsiya tashkilotlari tajribasidan yo‘qotilgan bosimni quyidagi miqdorda qabul qilamiz.

1. H_g=7-10m gacha bo‘lganda Σ∆h=(0,08-0,1) N_g (m)

2. H_g=10-25mgacha bo‘lganda Σ∆h =(0,06-0,07) N_g (m)
3. H_g>25m bo‘lganda Σ∆h =0,05 N_g (m)
Mening variantimda N_g = 80,5 m bo‘lgani uchun. Bu erda Σ∆h – nasosning so‘rish va haydash qismlaridagi yo‘qotilgan bosimlar yig‘indisi.

Σ∆h = 0,05*N_g = 0,05*80,5 = 4,025 metrga teng
To‘la bosim

H_t= N_g + Σ∆h =80,5+4,025 = 84,525 m
6-Amaliy mashg‘ulot

Mavzu:Nasos stansiyaning asosiy gidromexanik va energetik jihozlarini tanlash.
6.1.Nasoslar sonini aniqlash uchun ularni suv iste’mol qilish kattadan kichik mikdorga qarab qo‘ramiz (1-rasm).
Nasoslarni shunday tanlash kerakki ular uzatayotgan suv miqdori iste’mol qilish grafigini iloji boricha to‘liq qoplashi kerak.
Nasoslar sonini tanlashda nasos o‘zatayotgan suv iste’mol suvidan 5-10% kam yoki ko‘p bo‘lsa, nasos ish rejimini o‘zgartirib yuqoridagi 5-10% ish o‘rnini qoplash mumkin.



1-rasm.Nasosning suv iste’mol qilish grafigini qayta qurilgan holati
Endi nasoslarning umumiy sonini aniqlaymiz.
p_um=p_as+p_eht = 4+1 = 5 ta
Bu erda: p_eht- - ehtiyot nasoslar soni (4 ta agregatga 1 ta ehtiyot nasos qabul qilamiz).
1 ta nasos suv sarfini aniqlaymiz.


Q_n = Q_ns / P_as = 5,4 / 9 = 0,6 m3/s * 3600 sek. = 2160 m3 / soat

_Pas = Q_max / Q_min = 5,4/1,8 = 3 ta
Bu erda: p_as –ishchi agregatlar soni
Q_max – maksimal suv sarfi
Q_min – minimal suv sarfi
Bo‘lishdan olingan qiymatlar katta tomonga yaxlitlanadi
Nasos stansiyalarda har bir agregatlarga bir dona zahira nasosi qabul qilinadi.


P_z = _Pis/2 = 3/2 = 1,5 = 2 ta
Nasos stansiyalarda nasos agregatlar umumiy soni


p_um=p_as+p_z = 9+2 = 11 ta

Q_ni = Q_n * p_as = 0,6*9 = 5,4 m3/s
6.2.Nasos turi va o‘lchamlarini aniqlaymiz.
Nasos turini tanlash uchun quyidagi 2 ta ko‘rsatgich zarur

Q_nasos va N_t = 84,525 m
Nasos turi markasini aniqlash uchun har xil kataloglardan foydalanamiz. Katalogning 1-betidan Q_nasos va N_t ga asoslanib tanlaymiz.