Камолахон Орипова Эркинжон қизи Қўқон давлат педагогика институти Хорижий тиллар факультети, ўқитувчиси
Download 27.65 Kb.
|
ORIPOVA K. O\'XSHATISHLAR
|
easy to conceive, hard to deliver – Нутқлар чақалоқларга ўхшайди: ишониш осон, етказиш қийин. Нутқлар чақалоқларга ўхшайди: ҳомиладор бўлиш осон, туғиш қийин (Pat O'Malley) жумласида ўхшатиш предмети – нутқлар, ўхшатиш объекти эса чақалоқлардир. Ўхшатиш асоси дунёга янги келганлигидир.
Ўхшатиш тилнинг муҳим мажозий ва ифодали воситасидир. Бу ўринда И.Б.Голубнинг ўхшатиш ҳақидаги таърифини келтириш ўринли: “Ўхшатиш – бадиий тасвирлаш мақсадида бир объектни иккинчиси билан солиштириш” [9] демакдир. Ўз шаклига кўра ўхшатишлар тўғридан-тўғри, салбий, ноаниқ ва кенгайтирилган, шунингдек, боғловчили бўлиши мумкин. Қуйида ўхшатишнинг учта турини кўриб чиқамиз. Тўғридан-тўғри ўхшатишда тасвирланган ҳодисалар уларга ўхшаш бошқа баъзи ҳодисалар билан таққосланади. Ўхшатишлар ҳам бевосита тасдиқ ҳукмида ифодаланади, масалан: Unrecognized for what they are, their beauty, like music too often relaxes, then weakens, then perverts the simpler human perception (Th. Dreiser. Sister Carrie, p. 22). Баъзан ўхшатиш учун бир вақтнинг ўзида иккита тасвир ишлатилади, улар бўлинувчи бирлашма билан боғланади: муаллиф гўё ўқувчига энг аниқ ўхшатишни танлаш ҳуқуқини беради. Мажозий нутқда бир мавзунинг турли томонларини очиб берувчи бир нечта ўхшатишлардан фойдаланиш мумкин. Ҳар бир тилда ёзувчилар томонидан қўлланиладиган ўхшатишлар учун ранг-баранг таъриф ва метафора учун мурожаат қилинадиган севимли мавзулар мавжуд. Ҳар бир тилда ёзувчилар томонидан қўлланиладиган ўхшатишлар учун ранг-баранг таъриф ва метафора учун мурожаат қилинадиган севимли мавзулар мавжуд. Ю.Степанов “шунинг учун ҳам ўхшатишлар таърифлар, метафоралар ва доимий эпитетлар билан семантик жиҳатдан кесишади (булар, ахир, “тойиб кетган” ўхшатишдан бошқа нарса эмас)...”, деб таъкидлайди. ХУЛОСА
Бақувват кишиларни ўзбеклар филга, инглизлар отга ва ҳўкизга муқояса қилишади: филдай бақувват – as strong as a horse/an ox. Ёки ўзбеклар тинимсиз ишлайдиган, меҳнаткаш инсонларни чумолига (чумолидай), инглизлар эса арига ва итга ўхшатишади (аs busy аs а bee, working like а dog). Масалан, The mаn wаs аs strong аs аn ox аnd eаsily helped us to move the sofа – Отдек кучи бор эркак бизга диванни силжитишга ёрдам берди. Яна бир мисол: She аlwаys works like а dog – У ҳар доим итдек ишлайди. Ўхшатишда воқелик, предмет ва ҳодисалар ўзига хосликда, яъни фарқланишда намоён бўлади. Бу фарқ тилнинг расмий воситалари билан қувватланади. Фойдаланилган адабиётлар: Аристотель. Поэтика. – Тошкент: Янги аср авлоди, 2011. –Б. 24. Маҳмудов Н., Худойберганова Д. Ўзбек тили ўхшатишларининг изоҳли луғати. – Тошкент: Маънавият, 2013. – Б.5. Қуронов Д., Мамажонов З., Шералиева М. Адабиётшунослик луғати. – Тошкент, 2010. – Б.375. Бу ҳақда қаранг: Умарова Н. Алишер Навоий асарларининг лисоний-концептуал тадқиқи: Филология фанлари доктори (DSc) ... дисс. – Фарғона, 2021. – Б.125. Бу ҳақда қаранг: Умарова Н. Алишер Навоий асарларининг лисоний-концептуал тадқиқи: Филология фанлари доктори (DSc) ... дисс. – Фарғона, 2021. – Б.124. Логический словарь. – 1971. – C.498. Философский энциклопедический словарь. – 1989. – С.623. Гальперин И.Р. Стилистика английского языка: Учебник // English Stylistics. (In English). Изд.5. – 336. Потоцкая Н.П. Стилистика современного французского языка. – М.: Просвещение, 1974. – 356 с. Ефимов А.И. Стилистика художественной речи. – М.:МГУ, 1991. – 448 с. Голуб И.Б. Стилистика русского языка. – М.: Айрис-пресс, 1997. – 448 с. Степанов Ю. Французская стилистика. – М.: Высшая школа, 1965. – 355 с. Oripova, K. (2022). Literary Discourse as a Basic Element of Linguocultural Study. European Multidisciplinary Journal of Modern science. Oripova, K. (2022). TURLI TILLARDAGI ANTONIMLARNING STRUKTURAVIY JIHATLARI. Oripova, K. (2022). INGLIZ TILIDAGI ANTONIMLARNING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. Download 27.65 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|