Кандай электромагнит тўлқинлар радиотулкинлар деб аталади?

18. Ер УКТ ларининг таркалиш хусусиятлари
toʻlqin uzunligi 10 m dan 100 m gacha (30—3 MGs) diapazonda boʻlgan radiotoʻlqinlar. Qisqa toʻlqinlarning tarqalish tarziga Yer atmosferasi kuchli taʼsir qiladi. Qisqa toʻlqinlar qisqa (-500 km) masofalarga yer toʻlqinlari (Yer sirtiga yaqin bir jinsli atmosferada tarqaluvchi radiotoʻlqinlar) koʻrinishida, oʻta uzoq masofalarga, xususan, Yer shari atrofida ionosfera toʻlqin oʻtkazgichlar boʻylab tarqalishi mumkin. Qisqa toʻlqinlarning ufq ortida tarqalishi asosan ularning ionosferadan yoki ionosfera va Yer sirtidan koʻp marta qaytishi tufayli amalga oshadi.
Qisqa toʻlqinlarning ionosferadan qaytish chastotasi ularning ionosferaga tushish burchagiga va qaytish sathidagi elektronlar konsentratsiyasiga bogʻliq. tushish burchagining maʼlum kritik qiymatidan kichik qiymatlarida Qisqa toʻlqinlar ionosferadan qaytmaydi va radioaloqada sukunat (jimjitlik) zonasi yuzaga keladi. Maʼlum uzunlikka ega radiotrassa uchun radioaloqada foydalaniladigan maksimal chastota mavjud. Trassaning uzunligiga, sutkaning vaqtiga va geofizik sharoitlarga qarab, bu chas-tota amalda Qisqa toʻlqinlarning butun diapazoni boʻyicha oʻzgarishi mumkin.
Qisqa toʻlqinlardan radioaloqada, Yer va sayyoralar ionosferalarini, Quyosh tojining tashqi qatlamlarini va boshqa radioastronomik obʼyektlarni tadqiq qilishda foydalaniladi

19. Радиотрассасининг зоналарга булиниши

Ер тўлқинининг майдонини, бирламчи нурлатгич томонидан
нурлатилган майдон натижасида ерда ва хавода хосил бўлган иккиламчи майдонларнинг суперпозицияси натижаси деб ҳисоблаш мумкин. Ернинг яримўтказгич хоссаси, хаводаги тўлқиннинг ерга сингишига ва сусайишига сабаб бўлади. Ер шарининг сферик шакли тўсиқ сифатида намоён бўлади ва ер тўлқинлари горизонт чизиғи ортига ушбу тўсиқни енгиб ўтиш орқалигина тарқала олади. Тўсиқни енгиб ўтиш жараёни – дифракция деб аталади. Тўлқинлар сферик сиртда тарқалганда, ясси сиртдаги тарқалишга нисбатан кўпроқ йўқотишларга дуч келади.
Антенналарнинг ўртача бир неча ўн метргача ўрнатилиш баландликларида тўғри кўриниш масофаси 50...60 km ни ташкил қилади. Шундай қилиб, h>>λ ҳолатида, ер тўлқинида ишловчи радиолиния трассаларининг зоналарга бўлиниши қуйидагича усулда амалга оширилади:

• 
  r ≤ 0,8r₀ – ёритилган зона. Интерференцион тенглама
  
• 
  0,8r₀ < r < 1,2r₀ – яримсоя зонаси. Кўпсонли дифракцион тенглама
  
• 
  r ≥ 1,2r₀ – соя зонаси. Биржинсли дифракцион тенглама
  

20. Кутарилган УКТ антенналарда кабул Нуктасидаги Майдон кучланганликларининг максимум ва минимумлари хакида маълумот беринг

Масофа r нинг ўзгариши аргументнинг косинус қийматини ўзгаришига сабаб бўлади. Косинус қиймати 1 га тенг бўлгандагина майдон максимал қийматга эга бўлади, яъни
соs [θ + 4πh1h2 / (λr) ] = 1 да , Fmax=1+R, N=1,2...
соs[θ + 4πh1h2 / (λr)] = -1 да, Fmin = 1– R,
Максимум ва минимумларни ҳисоблаш радиотрасса охиридан бошлаб олиб борилади., яъни узатувчи антеннага яқинлашганимиз сари, кузатиладиган максимумнинг тартиб рақами ортиб боради.
r ≤ масофада майдон кучланганлигининг максимум ва минимумлари кузатилади, r > бўлганда эса масофа ортиши билан майдон кучланганлигининг силлиқ сусайиши кузатилади.
21. Кутарилган антенналарда майдон Кучланганлигини аникловчи интерференцион тенгламаси
1922 йилда академик Б.А. Введенский томонидан кўрсатилганидек, қабул қилиш нуқтасидаги радиотўлқин майдонини иккита (тўғри ва ердан аксланган) нурларнинг интерференцияси натижаси сифатида кўриб чиқишимиз мумкин

Формула, қабул нуқтасидаги майдоннинг интерференцион тузилишга эга эканлигини англатади. Антеннадан узоқлашиб борганимиз сари майдон тасвири қуйдагича ўзгаради (4.4-расм). Масофа r нинг ўзгариши аргументнинг косинус қийматини ўзгаришига сабаб бўлади. Косинус қиймати 1 га тенг бўлгандагина майдон максимал қийматга эга бўлади, яъни соs [θ + 4πh1h2 / (λr) ] = 1 бўлганда