Kasbga yo‘l: maktab psixologining mahorati

Kasbga yo‘l: maktab psixologining mahorati
— Nazariy psixologiyadan amaliy psixologiyagacha bir qadam , lekin uni amalga oshirish judda qiyin. (Ikki nazariy psixologlarning suhbatidan).
Siz qanday psixologga borar edingiz? Ko‘p kitoblarda maktab psixologi egallashi zarur bo‘lgan xislatlar bayon etilgan. Bu barcha xislatlar — xarakter, aql, iroda bir kishida mujassamlashsa, hech kimga xos bo‘lmagan mavhum ideal hosil bo’lmadi. Natijada o‘ziga ishonmaslik yuzaga keladi: «Yo‘q, men hech qachon bunday bo‘la olmayman». Ichki ishonchsizlik psixologga halaqit beradi. Qandaydir taklif bilan qat’iy chiqishga qo‘rqadi, o‘zini aybdor his qila boshlaydi. Buning natijasida uning mutaxassis sifatida o‘sishi sekinlashadi. Biz kitoblarda yozilganiday emas, balki o‘zimizning — shaxsiy istak, xohish ehtiyojlarimizdan kelib chiqib harakatlanamiz. 0 ‘zimizga shunday savol bilan murojaat qilamiz: « 0 ‘zimni qiynagan muammo bo‘yicha qanday psixologga borar edim».
«Men tanladim» mashqi.
Sizning oldingizda maktab psixologlari portretlari turibdi. Ular hayotdagidek, xilma xil. Qaysinisini yoqtirishingizni ayting: o‘z muammoingiz bo‘yicha ularning qaysisiga murojaat qilgan bo‘lar edingiz?
1- portret. MATLYUBA Maktabdagi bu yosh qiz psixolog bo‘lib ishlaydi. U ko‘zoynak taqadi, aqlli, bilimli, o‘ziga ishonadi. U erkin, qat’iy, rasmiy murojaat qiladi. Hamma narsani biladi va qila oladi. 0 ‘qituvchilarning savollariga «Bunday qilish kerak, siz bo‘lsangiz hammasini noto'gTi qilasiz?..» — deb javob beradi.
2- portret.
Maktab psixologi YUNUSBEK— 30 yoshlardagi sekin harakat qiladigan yigit. U doim jinsi va uzun svitrda yuradi. Maktabda ko‘pchilik bilan gaplashmaydi, o‘z xonasida jim o‘tirib ishlaydi. Ko‘zlari ma’yus, o‘ziga tegishli nima haqidadir o‘ylaydi. 0 ‘qituvchilaming savollariga o‘ylanib: «E-е-е, Bilasizmi, bu murakkab muammo»,— deb javob beradi. Uzoq davom etgan suhbatdan so‘ng sekin asta ko‘p narsa tushunarli bo‘lib boradi.
3- portret.
OYGULXON Psixologiya fakultetini sirtdan tugatib, olti oy oldin maktabga keldi. psixolog bo‘lib ishlay boshladi Maktabda psixolog nima ishlar qilishi kerakligini hali aniq bilmaydi. U o‘z kuchiga ishonmaydi. Lekin u ochiq ko‘ngil, mehribon, hayotiy tajribaga boy.
4- portret.
45 yoshli OBIDJON psixolog bo‘lib ishlaydi. U psixologik kursni bitirib kelgan. ikki yil oldin maktabga keldi. Ilgari qaysidir ilmiy tekshirish institutida injener bo‘lib ishlagan. Gapga chechan va kirishimli, hazilkash maktabga kelgan kunidan boshlab o‘rta va yuqori sinf o‘quvchilari u bilan do‘stlashib olishdi, milliy kurash bo‘yicha to‘garak tashkil qilishdi, turistik sayohatlarga borishdi. 0 ‘qituvchilar hayron: tanaffus va darslardan so‘ng psixolog xonasi oldida bolalar gavjum. Nima haqdadir bahslashishadi, musiqa tinglashadi. U hech kimni ataylab chiqarmaydi, o‘zi ham qiziqib bahslashadi, ko‘pchilik unga intiladi.
SIZ KIMNI TANLAR EDINGIZ?
Nima uchun aynan shu psixologni tanlaganingizni muhokama qilamiz?
Siz kimni tanlashingizni aniqladingiz?
Bo‘sh kvadrat ichiga muammoingiz bo‘yicha qaysi psixologga murojaat qilishingiz mumkin boisa, o‘sha psixolog portreti raqamini yozing.
Psixologik maslahatdan qoniqish hosil qiladigan sizning rasmiy iltimosingiz nima? Siz maktab psixologidan nima kutasiz?
Agar siz maktab psixologi sifatida yosh qizni (1- portret) tanlasangiz qanday bajarish, qanday harakat qilish, qanday qaror qabul qilish haqida maslahat berishga muhtojsiz. Sizning muammoingizni hal qilib, uni tahlil qilib, sizga yo‘l ko‘rsatishlarini xohlaysiz. Muammoingizni mustaqil hal qila olmaysiz, bunga yetarli kuch va ishonchni his qilmaysiz, xato qilishdan qo‘rqasiz
Agar siz 2- portretda tasvirlangan psixologni tanlasangiz, muammoingizni qanday yechishni ko‘rsatishlarini emas, uni muhokama qilishni xohlaysiz.
Siz muammoli vaziyatning barcha nozik tomonlarini va qiyinchiliklami hisobga olgan holda tahlil qilishni xohlaysiz.
Sizga qiyinchiliklaringizning obyektiv tahlili kerak, qaromi mustaqil qabul qilasiz.
Siz 3- portretda tasvirlangan psixologni tanladingiz. Sizga faqat hamdard bo‘lishlarini xohlaysiz. Sizni begonalashtirmasdan tinglashlariga umid qilasiz. Faqat tinglab, bosh chayqab qo‘yish emas, balki chin ko‘ngildan eshitib ruhan tushunib, yordam berishlarini his qilasiz.
Siz 4- portretda tasvirlangan psixologni tanladingiz. Sizning muammoingiz o‘smir o‘g‘lingizni tarbiyalash qiyinchiliklari bilan bog‘liq. Siz psixolog bilan quyidagilarni maslahatlashmoqchisiz: farzandingiz bilan qanday qilib yaxshi munosabat o‘matish mumkin, unga qanday qilib ta’sir qilish mumkin? Quyidagi savollarga javob izlaysiz: nima uchun psixolog bolalar bilan kirishib ketgan, ular psixologning fikrini qadrlashadi va unga intilishadi? Nima uchun sizning farzandingiz bilan munosabatingiz «boshi berk ko‘chaga» kirib qoldi?
Shunday qilib, siz muammoingiz bo‘yicha qaysi psixologga murojaat qilishni aniqlab oldingiz. Bu yerda maktab psixologlarining 4 portretigina tasvirlandi, hayotda ular xarakteri, kasbiy mahorati bo‘yicha juda ко‘p. Siz qaysi psixologni maktabga chin dildan qabul qilasiz, qiyin hayotiy yoki kasbiy vaziyatlarda ishonch bilan murojaat qilishingiz mumkin?
Bu haqda o‘ylab ko‘rsa arziydi. 