Fanning boshqa fanlar bilan o’zaro aloqadorligi
Ushbu fan “Umumiy va noorganik kimyo” faniga mos keladi. Dasturni amalga oshirishda o’quv rejasida mutaxassis fanlar bilan uzaro bog’liq bo’lib uslubiy jixatdan uzviy ketma-ketligi ta'minlangan.
Bu o`quv amaliyotini o’tkazishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar O’quvchilarning fanni o’zlashtirishlari uchun o’qitishning ilg’or va zamonaviy usullaridan foydalanish, yangi informatsion-pedagogik texnologiyalarni tadbik qilish, o’qitishning zamonaviy texnik vositalari, shu jumladan kompyuter,videoproektor, multimediya texnologiyalaridan foydalanish muhim ahamiyatga egadir.
Fanni o’zlashtirishda darsliklar, o’quv va uslubiy qo’llanmalar, ma'ruza matnlari, tarqatma materiallari, elektron materiallar, virtual stendlar, ma'ruza, amaliy darslarda mos ravishda ilg’or pedagogik va axborot kommunikatsion texnologiyalaridan foydalaniladi. Bu borada zamonaviy pedagogik texnologiyaning “Asalari tudasi”, “Aqliy hujum”, “Pochta”, “BBB”, “Klaster”, “XIM”, “Qor buron” va hakoza usullarini qo’llash tavsiya etiladi.
O‘quv dasturi mazmuni
№
|
Mavzular nomi
|
Mavzuning qisqacha mazmuni
|
Jami
|
O`qitishning tashkiliy qismi
|
Mustaqil ta’lim
|
1
|
Kirish. Kimyoviy jarayon kattaliklarining o‘lchov birliklarini
o‘rganish
|
Kirish. Kimyoviy jarayon kattaliklarining o‘lchov birliklarini o‘rganish. Xalqaro birliklar tizimini umumiy kimyo va molekulyar fizika, shuningdek, kimyoviy texnologiyaga joriy qilish.
|
6
|
A
|
3
|
2
|
Moddalarning fizik-texnik xossalarini
aniqlash
|
Fizik xususiyatlar bu moddaning haqiqiy tarkibini o'zgartirmasdan kuzatishi va o'lchash.
|
6
|
A
|
3
|
3
|
Suyuqliklarni uzatish.
|
Suyuqliklar bir jоydan ikkinchi jоyga
quvurlar оrqali uzatish. Quvurning bоshlang‘ich va охirgi nuqtalaridagi bоsimlar farqi
quvurlardan suyuqlikning оqishi uchun
ҳarakatlantiruvchi kuch
хisоbi
|
12
|
A
|
6
|
4
|
Gazlarni uzatish
|
Kimyo sanоatida gazlarni quvurlar оrqali uzatish va siyraklantirish. Qisilgan gazlar suyuqliklarni aralashtirish, sоchib bеrish. Gazlarni siqish va uzatish uchun kоmprеssоr
qurilmalaridan fоydalanish
|
12
|
A
|
6
|
5
|
Gazlarni suyultirish
|
Gazlarni kritik (chegaraviy) temperaturadan
pastroq temperaturalarda siqish yoʻli bilan suyuq holatga oʻtkazish.
|
6
|
A
|
3
|
6
|
Turli jinsli aralashmalarni ajratish.
|
Xom-ashyolarni ishlab chiqarishga tayyorlash, mahsulotlarni tiniqlashtirish, (yaʼni ular tarkibidan erkin suzib yuruvchi zarrachalarni ajratib olish), mahsulotlarini qayta ishlash jarayonlarida hosil boʼluvchi changli havoni
tozalash, oqava suvlarni tindirish kabi bir qator operatsiyalar geterogen sistemalarni ajratish
|
18
|
A
|
9
|
7
|
Cho‘ktirish
|
Ogʼirlik kuchi, inertsiya kuchlari, jumladan markazdan qochma kuch va elektrostatik kuchlar taʼsirida suyuq va gaz sistemalari tarkibidan
suyuqlik yoki qattiq jism zarrachalarini ajratib olish.
|
6
|
A
|
3
|
8
|
Filtrlash
|
Suyuq va gazsimon aralashmalarni gʼovak strukturali material (filtrlovchi material) yordamida ajratish filtrlash. Filtrlash jarayoni
asosan suspenziya va changlarni bosim ostida
yoki markazdan qochma kuch ta'sirida toʼla
tozalash uchun qoʼllash
|
12
|
A
|
6
|
9
|
Sentrifugalash
|
Sentrifugalash
|
6
|
A
|
3
|
10
|
Gaz aralashmalarni
ajratish.
|
Gaz aralashmalarni ajratish.
|
6
|
A
|
3
|
11
|
Oqim bilan ishlaydigon tegirmonlarni
ishini o‘rganish
|
Oqim bilan ishlaydigon tegirmonlarni ishlatish
|
6
|
A
|
3
|
12
|
Aralashtirish
|
Aralashtirish sifati fazalarni qorishtirish
darajasini aniqlash
|
6
|
A
|
3
|
13
|
Suyuq muhitlarni
aralashtirish
|
Suyuqliklarni aralashtirish. Aralashadigan
suyuqliklarning ishlatilgan uskuna ishini kuzatish.
|
12
|
A
|
6
|
14
|
Aralashtirish
|
Aralashtirish jarayonida ishlatiladigan ish turi va uskunalari aralashtirilgan materiallar (suyuq, yarim qattiq yoki qattiq) holatiga va ishlov
berilayotgan materiallarning noto'g'riligiga bog'liqligi farqini o‘rganish.
|
6
|
A
|
3
|
15
|
Ko‘p fazali aralashtirish
|
Ko'p fazali aralashtirish qattiq, suyuq va gazlarni bir pog'onada birlashtirganda sodir bo'ladi. Bu katalitik kimyoviy jarayonning bir qismi sifatida sodir bo'lishi mumkin, unda suyuq va gazli reagentlar qattiq katalizator bilan birlashtirilishi kerak (masalan gidrogenlash); yoki fermentatsiya jarayonida qattiq mikroblar va ular talab qiladigan gazlar suyuq muhitda yaxshi
taqsimlanish
|
6
|
A
|
3
|
16
|
Issiqlik
o‘tkazuvchanlikni kuzatish
|
Issiqlik oʻtkazuvchanlik - biror muhitda uning turli qismlaridagi temperaturaning muvozanat qiymatidan chetlashishi natijasida issiqlik
oqimining vujudga kelishi hodisasi. I. oʻ. issiqlik oqimi zichligi bilan uni vujudga keltirgan moddadagi temperatura gradiyenti orasidagi proporsionallik koeffitsiyenti — I. oʻ.
koeffitsiyenti % bilan ifodalash
|
6
|
A
|
3
|
17
|
Issiqlik uzatish
|
Markazdan qochma kuchdan foydalanib tozalashga mo‘ljallangan apparatlarni ishlatish. Sanoatda L(H, CK-U,H, QflK-LfH, JIHOT,
BUHHHOT, U,HOT rusumli, gidravlik qarshiligi 1 kPa, havo sarfi soatiga 1800 m3 bo‘lganda tozalash darajasi 0,63—0,37 bo'lgan siklonlar ko‘p tarqalgan va ularni ishlatish.
|
18
|
A
|
9
|
18
|
Sovutish
|
Markazdan qochuvchi kuchdan foydalanib suspenziyani ajratishni faqat sentrifugalarda emas, balki aylanadigan qismlari bo‘lmagan
qurilmalar gidrosilindrlarida ham amalga
oshirish. Ixchamligi, narxining arzonligi, boshqarishning oson va oddiyligi ularning
afzalligi hisoblash.
|
18
|
A
|
9
|
19
|
Suyuqliklarni haydash
|
Aralashtirgichli qurilmalarda sirkulatsiya shartli ravishda: aylanma va radikal-o‘q bo‘ylab sirkulatsiyaga bo'linadi. Sirkulatsiyaning aylanma tezligi w0 suyuqlik massasining aralashtirgichning aylanma o‘qi atrofidagi harakatiga bog‘liq
bo‘lishi .
|
6
|
A
|
3
|
20
|
Ekstraksiya. Qattiq jismlarni ekstraksiyalash
|
Kolchedanni kuydirish pechlarini
ishlatish. Taxmonli mexanik pech. Kolche-danni kuydirish uchun xilma-xil pechlar ishlatish.
Mexanik (taxmonli) pechlarda maydalangan kolchedan bir necha taxmonlarda joylashtirish va uni eshkakchalari bilan bir taxmondan ikkinchisiga surish va aralashtirilgan holda
yondirish.
|
18
|
A
|
9
|
21
|
Qattiq jismlarni eritish
|
Klinker (nem. Klinker) —
aylanma pechlarda metallurgiya ishlab chiqarishda polimetall chiqindilarni qayta ishlash (qizdirib haydash) dan qolgan qiyin eriydigan qizib qovushgan massa; ryx ishlab chiqarishdagi oraliq mahsulot. Mis yoki qoʻrgʻoshin korxonalarida qayta ishlab K.dan mis,
qoʻrgʻoshin va boshqa qimmatli aralashmalar
ajratib olish;
qurilishda maxsus loy (klinker) dan gʻisht tarzida tayyorlanadigan material. Gʻisht
tayyorlash texnologiyasiga oʻxshab tayyorlanadi. Sovuq va kislotaga chidamli. Yoʻllarga, sanoat binolarining pollariga yotqizish;
sement ishlab chiqarishda ohak bilan loy (yoki shlak) qovushmasidan iborat yarim mahsulot
tayyorlash
|
18
|
A
|
9
|
22
|
Neftni haydash
|
Neftni haydash. Quruqlayin tozalash.
|
12
|
A
|
6
|
23
|
Neftni fraksiyalarga ajratish
|
Pech ichidan 1000-1200 gradus C harorat bilan chiqayotgan klinkerni 50-150gradus C haroratgacha tez sovutish.
|
6
|
A
|
3
|
24
|
Kristallanish
|
Modda va jismlarning termodinamik
turgʻunsizlik holatdan turgʻun holatga oʻtish jarayonida kristallash. Kristallar hosil boʻladigan muhitlar oʻta sovitilgan bugʻ yoki toza modda suyuqligi, muayyan moddaning boshqa
moddadagi oʻta toʻyingan eritmasi, boshqa kristall tuzilishli modda va h. k. boʻlishi.
|
12
|
A
|
6
|
25
|
Qotishmalardagi kristallanish
|
Cho‘kmani yuvishdan asosiy maqsad suyuq fazani toiaroq — maksimal darajada olish (masalan, ohaklash usuli bilan o‘yuvchi natriy olish) yoki tarkibida aralashmalar boimagan yuqori sifatli cho‘kma (masalan, bariy karbonati) olish. Cho'kmani yuvish jarayonining to‘g‘ri tashkil etish. Olinadigan mahsulotning sifati yuqori bo‘lishini ta’minlash.
|
18
|
A
|
9
|
26
|
Eritmalarni kristallanish
|
Eritmaning kristallanish darajasi eng muhim sanaladi. Sof, quruq qattiq moddalar olish uchun suyuqlik fazasidan qattiq moddalarni ajratish
|
6
|
A
|
3
|
27
|
Bug‘latish
|
Bugʻlatish (kimyoda) — eritmalarni qaynatib quyultirish. Bugʻlatishda erituvchining bir qismi bugʻlanib chiqadi. Erituvchining qolgan qismi ham bugʻlatilsa, kristallanish yuz beradi, bunda erigan qattiq moddalar ajraladi.
|
12
|
A
|
6
|
28
|
Bug‘latish qurilmalarini ishlatish
|
Bug‘latish qurilmalarini ishlatish
|
6
|
A
|
3
|
29
|
Bir korpusli bug‘latish qurilmasidan foydalanish
|
Apparatning ishonchliligini oshirish. Kimyo sanoatida apparatlar mashina va texnologik liriiyalarning ishonchliligini bir necha yo‘llar bilan oshirish mumkin, masalan, ishonchliroq seriyali detal va uzellardan foydalanish, ulami yasashda sifatini yaxshiroq nazorat qilish, mustahkamlik zaxirasini oshirish
|
6
|
A
|
3
|
30
|
Ko‘p korpusli bug‘latish qurilmalaridan foydalanish
|
Ko‘p korpusli bug‘latish qurilmalarini ishlatish
|
6
|
A
|
3
|
31
|
Tashqi sirkulyatsion quvurli bug`latish qurilmalarini ishlash prinsipini o‘rganish.
|
Isituvchi kamera yuzasining katta va isitish quvurlarining zich bo׳lishini ta’minlash. Eritmani sirkulyatsiya qilish. quvuri bug`latish qurilmasini ishlatish.
|
18
|
A
|
9
|
32
|
Issiqlik nasosli
bug`latish
qurilmalaridan foydalanish
|
Issiqlik nasosli bug`latish qurilmalarini ishlatish
|
6
|
A
|
3
|
|
Ajratilgan
|
|
|
|
|
33
|
isitkichli bug`latish qurilmalarini
|
Ajratilgan isitkichli bug`latish qurilmalarini ishlatish.
|
6
|
A
|
3
|
|
ishlatish.
|
|
|
|
|
34
|
Materiallarni maydalash
|
Materiallarni maydalash
|
6
|
A
|
3
|
35
|
Saralash
|
Materiallarni saralash
|
6
|
A
|
3
|
36
|
Materiallarni sinflash
|
Materiallarni sinflash
|
6
|
A
|
3
|
37
|
Modda almashinish
|
Modda almashinish
|
6
|
A
|
3
|
38
|
Modda almashinuvi turlari
|
Modda almashinuvi turlari
|
6
|
A
|
3
|
|
Membrana orqali
|
|
|
|
|
39
|
modda
almashinishini
|
Kompleks ish. Membrana orqali modda
almashinishini aniqlash
|
6
|
A
|
3
|
|
aniqlash
|
|
|
|
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
