Kasbiy psixologiya fanining predmeti

Tormozlanish ikki hilda: retroaktiv (qayta ta‟sir etuvchi) – vaqt bog`liqligini yuzaga kelishi tufayli xotirada tormozlanish yuzaga keladi. (masalan, tarix darsidan so`ng adabiyot darst ta‘sirida)
Proaktiv tormozlanish – oldingi faoliyatni keyingi yod olish jarayoniga salbiy ta‘sir ko`rsatishi.
Xotira turlari.Psixik faollikga ko`ra xotira ixtiyoriy va ixtiyorsiz bo`lishi mumkin.
Faoliyat maqsadiga ko`ra – harakat, emotsional, obraz va so`z –mantiq xotiraga ajratiladi.
Muddatiga ko`ra uzoq muddatli, qisqa muddatli va operativ xotira turlariga bo`linadi.
Ixtiyorsiz xotira esda olib qolish va esda saqlash oralig`ida biror bir maqsadsiz yuz berishi bog`liq xotiradir.
Ixtiyorsiz xotira- maqsad quyiladi, material tanlanadi va maxsus usullar asosida xotirada saqlanib qolinadi.
Harakat xotira – esda olib qolish, esda saqlash va esga tushirishlar harakat bilan bog`liq bo`ladi. “Oltin qo`llar” yaxshi xotira misolidir.
Emotsional xotira- his tuyg`uga asoslangan xotiradir. (Masalan, u ma‘ruza qilayotganda undash, qo`rquv, ishonchsizlikni eslab qoladi.)
Obraz xotira – tasavvurlar, tabiat hayotiga bog`langan xotira. Masalan, rus rassomi N.N.Ge Petr 1 ning saroyiga borib, bir ko`rishdayoq xonaning barcha ko`rinishlarini esda saqlab qolgan.
Eydetik xotiraga (yunon. Eidos –obraz, tur)ega bo`lgan kishilar kam uchraydi. Bu xotira turida idrok qilingan obrazlar aniq va ravshan bo`lib saqlanadi.
So`z mantiq xotira – xotira asosida fikrlar, so`zlar, tushunchalar yotadi. (pedagogik faoliyatning asosiy xotira turi).
Qisqa muddatli xotira – juda qisqa esga olib qolish va esga tushirish bilan bog`liq xotira.
Uzoq muddatli xotira turli ma‘lumotlarni inson tomonidan uzoq muddatga saqlanishida ifodalanadi. U juda ko`p qaytarish va esga tushirish evaziga yuzaga keladi.
Operativ xotira- uzoq muddat xotirada saqlanib zarur vaqtda esga tushirish bilan bog`liq bo`lgan xotira turidir. (masalan, matematik misollarni echishda, operativ xotiraning roli juda katta)
Genetik xotira turi mavjud bo`lib, u genotip bilan shartlashgan bo`lib, avloddan-avlodga o`tadi.