Kasbiy ta‟lim fakulteti mehnat ta‟limi va chizmachilik kafedrasi

Sutga issiqlik bilan ishlov berish. Sutga  issiqlik  bilan  ishlov  berilganda  vegetativ  shaklda gi 

bakteriyalar,  xususan,  zararli  mikroorganizmlar  o‗ladi.  Sut  orqali  inson  organizmiga  kasallik 

chaqiruvchi bakteriya va mikroorganizmlar  yuqishining oldini olish uchun ham sutga, albatta, 

issiqlik  ishlovi  beriladi.  Sutga  issiqlik  bilan  ishlov  berish  qays i  haroratda  olib  borilishiga 

qarab ikki xil bo'ladi: pasterizatsiyalash  va„ sterilizatsiyalash.  

Sutni  pasterizatsiya  qilishdan  maqsad  sutning  ozuqaviy  va  biologik  qiymatini  saqlagan 

holda  butun  vegetativ  bakteriyalar  va  zararli  mikroorganizmlarni  o'ldirshi dagi  haroratdir. 

Pasterizasiyalash  sut  mahsulotlarining  saqlash  muddatini  uzaytirish  bilan  bir  qatorda  sut 

mahsulotlari  ishlab  chiqarishda  maxsus  qo'shiladigan  sut  kislotasi  bakteriyalarining 

rivojlanishi uchun qulay sharoit yaratadi.   

---

Pasterizatsiyalash  uzoq,  qisqa  va  juda  qisqa  muddatli  bo'lishi  mumkin.  Uzoq  muddatli 

pasterizatsiyalashda  sut  63-65°C  da  30  daqiqa,  qisqa  muddatlida  72-76°C  da  15-20  daqiqa, 

juda  qisqa  muddatlida  85°C  va  undan  yuqori  haroratda  1-2  daqiqa  davomida  qizdiriladi. 

Savdo tarmoqlariga ichish uchun chiqarilayotgan sutlar qisqa muddatli pasterizatsiyalanadi.   

Sterilizatsiyalash  sutga  100°C  dan  yuqori  haroratda  issiqlik  bilan  ishlov  berishdan 

iboratdir. Sterilizatsiyalash  natijasida  mikroorganizmlarning  nafaqat vegetativ  shakllari, balk i 

ularning  sporalari  ham  qirilib  ketadi.  Sterilizatsiyalashning  uzluksiz  va  uzlukli  usullari 

mavjuddir.  Uzluksiz  usulda  sterilizatsiyalash  maxsus  qurilmalarda    135 -I50‗C  da  2-4  daqiqa 

davomida olib  boriladi. Uzlukli usulda esa  sut butilkalarda 104

0

C da 45 soniya, I20°C da esa 

20  soniya  -Sterilizatsiya  qilingan  sutlarning  nordonligi  20°T  darr  ortiq  bo'lmasligi  kerak.  Bu 

sutlarning  kafolatlangan  saqlanish  muddati  20°C'  dan  ortiq  bo'lmagan  haroratda  10  kundan 

iboratdir.  Shundan  so'ng  issiqlik  bilan  ishlov  berilgan  sutlar  sovitiladi  va  qadoqlanib  sotish 

uchun jo'natiladi.