Katalizatorning zaharlanishi

Katalizatorlarning eskirishi deganda katalizator zarrachalari solishtirma sirti, tuzilishi va dispersligining o’zgarishi natijasida katalitik aktivlikning kamayishi tushiniladi. Yuqori haroratlarda katalizatorlarning eskirishi tezlashadi, chunki bunda diffuziyalanish tezligi ortadi va katalizatorning solishtirma sirtini kamaytiruvchi rekristallanish kuchayadi. Rekristallanishni kuchaytiruvchi moddalar mineralizatorlar deb nomlanadi. Promotorlarning, ya’ni katalizator aktivligini kuchaytiruvchi moddalarning ta’siri ko’pincha katalizatorlarning faol shaklini barqarorlashtirishdan va rekristallanishni sekinlashtirishdan iborat bo’ladi. Misol sifatida ammiak sintezi uchun qo’llaniladigan temir katalizatoriga Al2O3 ning ta’sirining ko’rsatish mumkin: 1% Al2O3 qo’shimchasi katalizatorning solishtirma sirtini 0,5 dan 10 m2/g gacha oshiradi.

• Katalizatorlarning eskirishi deganda katalizator zarrachalari solishtirma sirti, tuzilishi va dispersligining o’zgarishi natijasida katalitik aktivlikning kamayishi tushiniladi. Yuqori haroratlarda katalizatorlarning eskirishi tezlashadi, chunki bunda diffuziyalanish tezligi ortadi va katalizatorning solishtirma sirtini kamaytiruvchi rekristallanish kuchayadi. Rekristallanishni kuchaytiruvchi moddalar mineralizatorlar deb nomlanadi. Promotorlarning, ya’ni katalizator aktivligini kuchaytiruvchi moddalarning ta’siri ko’pincha katalizatorlarning faol shaklini barqarorlashtirishdan va rekristallanishni sekinlashtirishdan iborat bo’ladi. Misol sifatida ammiak sintezi uchun qo’llaniladigan temir katalizatoriga Al2O3 ning ta’sirining ko’rsatish mumkin: 1% Al2O3 qo’shimchasi katalizatorning solishtirma sirtini 0,5 dan 10 m2/g gacha oshiradi.

Katalizatorning ishdan chiqishi – bu katalizatorning eroziyasi yoki bug’lanishi natijasida uning reaktordan yo’qolishi hisoblanadi. Harakatchan va qaynab turgan suyuqliklar muhitida katalizatorlar sezilarli darajada eroziyalanadi. Bug’lanish esa, odatda kamroq ahamiyatga ega bo’ladi. Yuqorida sanab o’tilgan holatlardan tashqari kimyoviy reaksiya tezligi bosim va haroratning o’zgarishiga ham bog’liq bo’ladi.

• Katalizatorning ishdan chiqishi – bu katalizatorning eroziyasi yoki bug’lanishi natijasida uning reaktordan yo’qolishi hisoblanadi. Harakatchan va qaynab turgan suyuqliklar muhitida katalizatorlar sezilarli darajada eroziyalanadi. Bug’lanish esa, odatda kamroq ahamiyatga ega bo’ladi. Yuqorida sanab o’tilgan holatlardan tashqari kimyoviy reaksiya tezligi bosim va haroratning o’zgarishiga ham bog’liq bo’ladi.