Kechirganlari

o'zini
davolamay, 
uyning to
‘ridagi taxtaningyoriglni 
davolayotgani uning xayoliga ham kelmagan edi.
Bir kuni shunday qiUb dorini taxtaning yoriglga 
quyayotganida, uning oldida xolasining sariq 
mushugi kelib qoldi-da, miyovlab qoshiqqa tikilib, 
go Vo shu narsadan berishini so‘raganday aylanib 
yura boshladi.
- Oh, Piter, buni so‘rama, bu senga butunlay 
keraksiz bir narsa, - dedi Tom.
Biroq Piter bu kerak deb tushuntirgandek boldi.
- Yaxshilab o“ylab koV, tagln yanglishma... keyin 
oldnib yurasan...
Piter buning uchun keyindan o‘kinmaslikka 
ishonch bildirdi.
- Qani, agar chindan ham shuni berishimni ilti- 
mos qiladigan bolsang, beraman, men ziqna emas- 
man. Biroq shuni yaxshi bilki, agar ma’qul bolmasa, 
o'zingdan koV.
Piter shu shartlarga rozi bo'ldi. Tom uning 
og'zini ochdi-da «og'riqni bosuvchi» doridan bir 
qoshig'ini quydi. Piter shundayoq ikki gaz bo Vi 
balandlikka sakradi. Shiddatli tovush bilan miyov­
lab qichqirdi-da, stol va stullarga o'zini urdi, gul 
idishlarini tushirib 
3
mbordi, to‘s-to‘polon qilib, 
uy ichini boshiga kotardi va u yoqdan-bu yoqqa
109

---

yugura boshladi. Keyin u haddan tashqari shod- 
lanib, keyingi ikkala oyog‘i bilan turib oyinga 
tushdi, o'zini ifoda etib bolmaydigan darajadagi 
shodligini bildirib, boshini orqaga tashlagan holda 
butun uy ichining to‘s-to‘polonini chiqarib yurar 
edi. Polli xola eshikdan kirib kelganida u uch-to‘rt 
marta o'mbaloq oshib dahshatli ravishda miyovlab, 
yo l ustidagi sinmay qolgan gul tuvaklarini sindi- 
rib, ochiq derazadan irg‘ib chiqib ketdi. Kampir 
ko‘zoynagining ustidan qarab, bu manzarani ко‘rib 
hayron bolib qotib qolgan, Tom bolsa o'zini kul- 
gidan to'xtata olmay, yerda ag'anab yotar edi.
- Tom deyman, rostingni ayt-chi, bu bizning mu- 
shugimizmi? Unga nima boldi.
- Bilmadim, xola, - dedi Tom, kulgi aralash.
- Men umrim boyi uni bu ahvolda ko'rmagan 
edim. Nega u bunday qiladi?
- Chindan ham bilmayman, xola, mushuklarjuda 
ortiqcha shodlanganlarida shunday o^nashsa kerak.
- Shundaymikin?
Xolasining tovushida sezilgan qandaydir bir narsa 
Tomning o‘zini hushyor tutishga majbur etdi.
- Ha, xola, men shundaydir, deb о У layman.
- Sen-a?
- Ha, xola.
Kampir yerga egildi. Tom uning harakatini diqqat 
va vahima bilan kuzatib turar, lekin nima uchun 
«engashayotganini» kechroq tushunib qoldi. Kara- 
vot ostidan choy qoshiglning uchi chiqib turar edi. 
Polli xola uni yerdan olib Tomning xuddi tumshugl 
tagiga olib bordi. Tom ko'zlarini yerga tikib, orqasiga 
chekindi. Polli xola uni odatdagicha qulogldan tortib 
turglzdi-da, angishvonasi bilan boshiga do'qillatib 
bir urib qoydi.
- Qani, ser, menga aytib ber-chi, jonim, bu tilsiz 
hayvonga nega bunchalik azob berasan?
110

---

- Men unga rahmim kelganidan dori bergan edim. 
Chunki u bechoraning menikiga o'xshagan xolasi 
yo‘q-da.
- Xolasi yo‘q? Qanday behuda so‘zlami aytasan, 
ahmoq bola! Sen bilan uning qanday aloqasi bor?
- Juda katta aloqasi bor, xola. Agar uning xolasi 
bolganida, uni o‘sha xolasi «parvarish» qilar edi.
Polli xola birdan o'zida vijdon azobini seza bosh­
ladi. Uning davolashi o‘z ko‘zi oldida yangicha tasav- 
vur tug‘dirdi. Mushukka nisbatan rahmsizlik bolgan 
narsaning bolaga nisbatan ham rahmsizlik bola 
olishi sezildi. Uning ko‘ngli biroz yumshab, Tomga 
rahmi kela boshladi. Hatto uning ko'zlarida yosh 
ham ko‘ringan edi. U bolaning boshini silar ekan:
-Tom bolam, men seningfoydanguchun shunday 
qildim-da, mening qilganlarim sening uchun foydali 
bolib chiqdi, - der edi.
Tom juda jiddiy ravishda uning yuziga bir qarab 
qo'ydi. Faqat uning lablari biroz uchib turar edi.
- Xola, siz menga yaxshilikni istagansiz, men buni 
bilaman, lekin men ham Piter uchun yaxshilik ista- 
dim-da. Bu narsa uning uchun ham foydali boldi- 
ku. Men uning shu daraja shodlanganini hech bir 
koYmagan edim.
- Qani, boldi endi Tom, bas qil, mening jahlimni 
chiqarma. O'zingni yaxshi tut, aqlli bola bol... shun­
day qilsang, hech vaqt senga dori ichishga to‘g‘ri 
kelmaydi.
Tom maktabga dars boshlanmasdan ilgari yetib 
keldi. Tomning so'nggi kunlardagi bunday odatdan 
tashqari harakatlarini hamma sezgan edi. Bugun 
ham so'nggi kunlardagi doimiy odatidek, o'gH bola 
oVtoqlari bilan birga о“упаЬ yurish oVniga, hovlida 
va darvoza yonida aylanib 
5
Д
1
гаг edi. U salomatligim 
zaif deb barcha oyinlardan voz kechdi. Haqiqatda 
ham uning mazasi yo‘q koVinar edi. U o‘zini atrofga
111

---

qarayotgan qilib ko'rsatmoqchi bolsa ham, lekin 
aslida yolga qarab turar edi: Uzoqdan Jeff Techer 
ko'rinishi bilan Tom quvnab ketdi, biroq orada bir 
minut o‘tar-o‘tmas uning chehrasini awalgidek 
xafachilik qopladi. Jeff darvozadan kirib kelganida, 
Tom uning oldiga yugurib borib, qanday bolsa-da 
uni singlisi to‘g‘risida gapga solmoqchi bolar, biroq 
u anqovroq bolib, Tomning ishoralariga tushunmas 
edi. Uzoqdan bironta oq ko^ylakli ayol ko'rinishi bi- 
lanoq Tom tola ishonch bilan uni kutib, shaylanib 
turar va u ko'ringan kishi oldiga yetib kelganida, 
basharti boshqa kishi bolib chiqsa, uni yomon ko‘ra 
boshlar edi. Nihoyat, bunday oq ko^ylaklar ham 
ko'rinmay, Tomni xafachilik qurshab oldi. U bu- 
tunlay xafa va о у chan holda bo'sh sinf ichiga kirib 
otirdi. Shu vaqt deraza oldida yana bir qiz koyiagi 
ko'rindi. Buni ко‘rib Tomning yuragi oynab ketdi. 
Birdan u hovli yuziga yugurib chiqib, hindidek 
ayqov-chayqov yura boshladi: shovqin solib baqi- 
rar, xaxolab kular, o'rtoqlarining orqasidan quvlab 
yugurar, o‘z hayoti uchun xavfli harakatlar bilan 
devorlar ustidan sakrab, boshi bilan yurar, - xullas 
turli-tuman hunarlar chiqarib, har xil botirliklar 
ko'rsatar va Bekki qararmikin, deb ko‘z qiri bilan 
unga nazar tashlab qo“yar edi. Biroq qiz, aftidan, 
hech narsani sezmas va unga hech bir burilib qa- 
ramas edi. Nahotki, qiz uni sezmasa? Tom qizning 
oldiga yaqinroq keldi va necha xil harakatlami 
ko‘rsata boshladi; u tevarak-atrofga yugurib, bir 
bolaning boshidagi telpagini olib, tomga tashlab 
yubordi. To'planib turgan bolalar ichiga otilib kirib, 
ulami har tomonga tumtaraqay qildi-da, o‘zi Bek- 
kini yiqitayozib, xuddi uning oyogl ostiga uzala 
tushib yotib oldi. Qiz burmni yuqori kotarib, 
5
ruzini 
teskari o‘girdi-da, Tomga eshitdirib, yonida birga 
ketayotgan o‘rtog‘iga qarab:
112

---

-
Ba’zi bolalar o'zlarini juda chaqqon, epchil hi- 
soblaydilar, haqiqatda esa ular bo'sh, maqtanchoq 
bolib chiqadilar, - dedi,
Tom yuzlari qizargan holda oVnidan turdi-da, bo- 
shini egib, tamom ruhsizlik bilan bo'shashib mak- 
tabga kirib ketdi.