Yorug‘likning sinishi. Yorug‘likning sinishini o‘rganish
uchun optik diskda yassi ko‘zgu o‘rniga yarim doira
shaklidagi shishani o‘rnatamiz (108-rasm). Shishaga
nurli ko‘rsatkichdan nur yuborilganda, undan bir qism
nur qaytganligini (1) va bir qismi sinib, shisha ichiga
o‘tganligini (2) ko‘rish mumkin.
Singan nur bilan sinish
nuqtasiga o‘tkazilgan perpendikulyar orasidagi burchak
(
)sinish burchagi deyi ladi. Tajribalar ko‘rsatadiki, sinish
burchagi tushish burchagidan kichik bo‘ladi. Demak, yorug‘lik nuri bir
muhitdan ikkinchisiga o‘tganda o‘z yo‘nalishini o‘zgartirar ekan.
109-rasm.
Stakanga solib qo‘yilgan naycha singandek
bo‘lib ko‘ri
nishi, hovuzdagi suvga qaralganda
chuqurmasdek bo‘lib ko‘rinishi yorug‘likning
suvga tushishi va chiqishida sinishi tufaylidir (109-
rasm). Yorug‘likning bir muhitdan ikkin
chisiga
o‘tganda sinishiga sabab, yorug‘likning tarqalish
tezligi o‘zgarishidir. Yorug‘lik shishadan havoga
yoki suv
dan havoga o‘tganda sinish burchagi
tushish burcha
gidan katta bo‘ladi. Shunga ko‘ra,
suvda yashovchilar uchun tashqi dunyo butunlay
boshqacha bo‘lib ko‘rinadi.
Amaliy topshiriq
Piyola olib, uning ichiga tanga soling. Piyolani stol ustiga
qo‘yib, undan tanga ko‘rinmaydigan joygacha uzoqlashing.
O‘rtog‘ingizdan piyolaga suv quyishni so‘rang. Shunda tanga yana
ko‘rinadigan bo‘ladi. Sababini tushuntiring.
140
1. Nima sababdan qog‘oz ho‘llansa orqasidagi yozuvlar ko‘rinadi?
2.
Suv yoqasida o‘tirgan bola, suvda Quyoshning aksini ko‘rib
turibdi. Bola o‘rnidan tursa, Quyoshning aksi qaysi tomonga
siljiydi?
3. Suv ichida turib atrofga qaralsa, undagi toshlar, suv o‘tlari va
h.k., suv ustidan turib qaralgandagidek ko‘rinadimi?
Do'stlaringiz bilan baham: |
