Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

190.FHlardan himoyalanishga qaratilgan tadbirlar sistemasi: 
FHlarni retrospektiv tahlil qilish, tayyorlash ishlarini olib borish, FHlar 
davrida harakatga tayyorlanish, FHlar oqibatlarini bartaraf etish. 
191. FHlarni yuzaga kelish sababiga ko’ra turlari: tabiiy ofatlar, 
texnogen halokatlar, antropogen va ekologik halokatlar, sotsial-siyosiy va 
harbiy-siyosiy mojarolar. 

---

556 
192. Tabiiy ofatlar – havfli tabiiy hodisalar va jarayonlar bo’lib, 
ular favqulodda yuz berishi, insonlarning kundalik hayot tarzini 
buzilishiga, qurbonlar sodir bo’lishiga va material boyliklarni yo’q 
bo’lishiga olib keladi. 
193. Yer qimirlashlar – 12 ballik shkala asosida aniqlanadi. 
3 ballgacha – kuchsiz, 4 ballgacha-o’rtacha, 5 ballgacha- kuchli, 7 
ballgacha-juda kuchli, 8-10 ball-vayron qiluvchi, 11-12 ball – halokat 
keltiruvchi. 
195. Po’rtana va bo’ronlar – shamolning katta tezlikda harakat 
qilishi. Po’rtanalarda shamol tezligi 18-29 m/s, bo’ronda 29m/s dan yuqori 
bo’ladi. 
196. Texnogan halokatlar – katta territoriyalarda portlash, yong’in, 
radioktiv, ximiyaviy va biologik zararlanishlarni keltirib chiqaruvchi, 
insonlar hayotiga xavf solib, guruhli o’limlarga olib keluvchi hamda ishlab 
chiqarish jarayonini keskin ishdan chiqishi bilan kechadigan hodisalar. 
197. Antropogen halokatlar – insoniyatning xo’jalik faoliyati 
tufayli yuzaga keluvchi antropogen fakorlar ta’sirida biosferaning sifat 
jihatidan o’zgarishi va natijada insonlar hayotiga, o’simlik va hayvonot 
dunyosiga hamda atrof-muhitga tahdid va katta xavf tug’diruvchi 
hodisalar. 
198. Sotsial-siyosiy va harbiy-siyosiy mojarolar – ikki davlatning 
o’zaro qarama-qarshiligi natijasida harbiy urushlarni kelib chiqishi, 
urushda ommaviy qirg’in qurollaridan foydalanish xavfining tug’ilishi va 
shunga bog’liq boshqa muammolar (qochoqlar muammosi, yuqmli 
kasalliklarni kelib chiqishi, milliy krizislar, mintaqaviy muammolarni 
yuzaga kelishi va h.k.)