Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

X.1. Inson tanasiga elektr tokini ta’siri  
Umumiy baxtsiz xodisalar ichida, elektr tokidan jarohatlanish 
taxminan 5% tashkil qiladi. Lekin, elektr jarohatlanish ichida og’ir turli, 
ayniqsa o’lim bilan tugaydigan xodisalar 70-75% tashkil qiladi. Elektr 
xodisalarni asosiy soni, kuchlanishi 1000V gacha bo’lgan elektr 
uskunalarga to’g’ri keladi. Buni sababi kuchlanishi 1000V gacha bo’lgan 
elektr uskunalar keng tarqalgan bo’lib, ularni ishlatadigan xodimlarni 
elektr texnikaviy tayyorlanishi past darajada. Kuchlanish 1000 V dan ortiq 
bo’lgan elektr jarohatlarni soni ancha kam, va ularga xizmat qiladigan 
xodimlar mahsus o’rgatilgan va tayyorlangan, sababli baxtsiz xodisalar 
ham deyarli kam sodir bo’ladi. 

---

167 
Elektr tok ta’siri natijasida inson tanasini shikastlanishi elektr 
jarohat deb ataladi. Elektr tokning xatarligi shuki, inson o’z sezguvchi 
organlari bilan, kuchlanishni bor-yo’qligini aniqlamaydi. Odam faqat 
elektr kuchlanish ostida qolgandan keyin himoyalovchi reaksiyasi 
kechikib ishga tushadi.
Insonni elektr tokidan jarohatlanishi sabablari quyidagicha: 
izolyasiya qilinmagan tok o’tkazuvchi qismlarga tasodifan tegib ketishi; 
izolyasiyasi lat yegan sababi metal qismlarga tokni o’tib ketishi; 
kuchlanish ostida qolgan metalmas buyumlardan, qadamli kuchlanishdan 
va elektr yoyi orqali. 
Inson tanasidan o’tayotgan tok: termik, elektrolitik, biologik ta’sirini 
va mehanik jarohatlanish olishi mumkin. 
Termik ta’siri - teri to’qimasining hujayrasini qizishidan 
kuydirishigacha olib kelishi mumkin. 
Elektrolitik ta’siri - organizmning suyuqliklari parchalanishi 
natijasida qonning va hujayralarning kimyoviy va fizik hususiyatlari 
o’zgarilishi kuzatiladi. 
Biologik ta’siri - tanani bioenergetik jarayonini buzilishi, ya’ni tirik 
hujayralarni to’lqinlanishi va mushaklarni keskin qisqarishiga olib 
keladigan holat.
Elektr tok bilan shikastlanishni ikki turini ko’rsatish mumkin: elektr 
jarohat va elektr zarb.