Kiberhuquq va kiberetika

Internetdagi firibgarlar. Internet pul ishlash uchun ajoyib platformadir. Onlayn biznes har yili jadal rivojlanmoqda. Ko'proq onlayn-do'konlar ochilmoqda. Onlayn maktablar, turli onlayn kurslar mavjud bo'lib, ularda o'z sohasi mutaxassislari o'z bilim va tajribalarini baham ko'rishadi. Repetitor bilan video havola orqali o‘qish imkoniyati paydo bo‘ldi. Hatto boshqa shahardan kelgan shifokor bilan maslahatlarni unga MRT tekshiruvini yuborish orqali onlayn tarzda olish mumkin. Ammo shuni tushunish juda muhimki, har qanday holatda ham shifokor sirtdan maslahat berishga rozi bo'lmaydi. Faqat tibbiy etika ruxsat bergan holatlardagina u bu ishni amalga oshirishi mumkin. Yaxshi onlayn maktablarda, kurslarda o'qituvchilar va ekspertlar o'z mutaxassisligi bo'yicha maxsus ma'lumotga ega bo'lishi yoki hujjatlar bilan tasdiqlangan katta tajribaga ega bo'lishi kerak, agar bilim oluvchi xohlasa dars beruvchining diplom, sertifikat va shunga o’xshash hujjatlarni so'rashi mumkin (agar ular saytda ochiq bo'lmasa) va tekshirilishi mumkin. Professionallarni yolg'onchilardan ajrata olish juda muhim, chunki ular juda ko'p. Axir, firibgarning asosiy maqsadi faqat bitta narsa - iloji boricha ko'proq pul topish. Ular oqibatlarga umuman ahamiyat bermaydilar va ular uchun javobgarlik tushunchasi mavjud emas. Ularning barchasi turli xil axborot mahsulotlarini sotadi: o'z kurslari, vebinarlar, marafonlar, shaxsiy maslahatlar, yo'riqnomalar (ko'rsatmalar). Va ko‘p hollarda ular shaxsni ma'lum miqdorda pul va vaqtdan mahrum qilishlari mumkin bo'lsa, ayanchli holatlarda jismoniy yoki ruhiy salomatlikka jiddiy zarar yetkazishi mumkin bo'lganlar holatlar ham uchrab turadi. Firibgarlarga turli xil ma'lumot o‘g‘rilari, noldan millionlab dollar ishlashni o'rgatadigan soxta biznes-murabbiylar kiradi. Yuqori guruhga yanada xavfli firibgarlar ya’ni barcha axloqiy me'yorlarga tupuradigan maxsus ma'lumotga ega bo'lmagan odamlar: o'zini shifokorlar, gomeopatlar, psixologlar va shaxsiy o'sish bo'yicha murabbiylar, yoga o'qituvchilari, vazn yo'qotish bo'yicha o'z usullarini yaratuvchilar, shuningdek, dietologlar, naturopatlar, munajjimlar, ezoteriklar, tarologlar va psixiklar deb tanishtiradilar. Infofiribgarlarlar. Infofiribgarlar - ular barcha uchun odatiy bo’lgan biznes bilan shug'ullanmaydigan odamlardir. Ular kerakli bilim va tajribaning yetishmasligi sababli o'zlarining ijtimoiy tarmoq sahifalarida stereotipik hashamatli hayotni namoyish qilish va o'zlari o'ylab topgan "muvaffaqiyatli" hikoyalarini aytib berish orqali buning aksiga ishontirishga harakat qiladiganlar. Ular shaxsiy samolyot salonida yoki yangi Mersedes haydashda, qimmatbaho kurortlardan, pullar va banknotlarning muxlislari bilan olingan suratlarni joylashtirishadi.
Ular agressiv marketingdan foydalanadilar. Ular kurs, vebinar yoki shaxsiy maslahat sotib olish orqali obunachi eng qisqa vaqt ichida kafolatlangan yuqori daromad olish imkoniyatiga ega bo'lishini va'da qilada. Ular taklif qiladigan axborot mahsulotlarining nomlari quyidagicha ko'rinadi: “investitsiyalar kirit va oyiga 300 000 $ ishlab top”, “Bugun 5000 rubl sarmoya kirit va yiliga 1 000 000 rubl ishlab ol”; “Kafolatlangan passiv daromad. Seminarga atigi 3999 rublga yozilishga ulguring” va shunga o’xshash juda ko’plab boshqa ko’rinishdagi usullar.
Infofiribgarlar yuqorida tavsiflangan xususiyatlar bilan ajralib turishi mumkin. Bunday xizmat uchun pul to'lagan odam hech qanday foydali ma'lumotga ega bo'lmaydi, balki yolg’on va'dalar bilan qoladi, pul va vaqtni yo'qotadi.
Psevdopsixologlar,shaxsiy o'sish bo'yicha murabbiylar va boshqalar. Yuqoridagi firibgarlarga qaraganada xavfliroq Internet firibgarlari hisoblanishadi. Chunki ular nafaqat bank kartasidagi mablag’larni tortib olishi, balki odamlarning hissiy va ruhiy salomatligiga jiddiy zarar yetkazishi mumkin.
Internet tarmog’i hozirda shaxsiy o'sish bo'yicha ko'plab treninglar, xabardorlik marafonlari, psixologlar, murabbiylar, trenerlar kurslarini taklif etadi. Bu odamlarning aksariyati hech qanday maxsus ma'lumotga ega emas. Qoidaga ko'ra, bunday axborot mahsulotlarining reklamalari ilhomlantiruvchi iboralar bilan birga keladi: "Siz o'zingiz baxtli bo'lishga qaror qilasiz"; "Sizning kelajagingiz sizga bog'liq"; "Ijobiy fikrlashni o'rganing va siz xohlagan narsangizga erishasiz." Bunday kurslar bo'yicha ko'rsatmalarga muvofiq amalga oshirilgan o'z-o'zini tashxislash va o'z-o'zini davolash bilan bog'liq tajribalar nafaqat yaxshilanmaydi, balki odamda psixik buzilishlar va ruhiy kasalliklar bo'lsa vaziyatni sezilarli darajada og'irlashtirishi mumkin. Har bir professional psixolog davolash muolajalarini qurishda bemorga individual yondashuv qanchalik muhimligini juda yaxshi biladi. Afsuski, ushbu onlayn xizmatlarning sotuvchilari bu borada unchalik tashvishlanishmaydi. Ular faqatgina foyda haqida qayg'uradilar. Munajjimlar, numerologlar, ezoteriklar, psixiklar, tarot o'quvchilariga kelsak, ularning bashoratlari, hisob-kitoblari va prognozlari umidlarni oqlay olmay, ularga murojaat qilganlarni tushkunlik holatiga olib kelishi mumkin. Yoki ular sizni doimiy stressda, yomon narsani kutgan holda yashashga majbur qiladi.
Psevdo-shifokorlar va jismoniy sog'likka zarar yetkazuvchilar. Bu firibgarlikning eng xavfli toifasidir. Ushbu firibgarlarning xatti-harakatlari tanaga jiddiy zarar yetkazishi va o'limga olib kelishi mumkin.
O'zini-o'zi shifokorlar, naturopatlar, gomeopatlar, dietologlar, yoga murabbiylari, yoshartirish va davolash marafonlarining barcha turlarini ishlab chiquvchilar deb nomlagan kasb egalari deyarli hech qanday asosiy tibbiy bilimga ega bo'lmaydilar va o'zlarining innovatsion usullari va yondashuvlaridan foydalangan holda pul evaziga har qanday kasallikni davolashga tayyor ko’rasatishadi. Shuningdek, oyiga 30 kg vazn yo'qotishga yordam berishalrini, uch oy ichida 20 yoshga yoshroq ko'rinishga yordam berishni va uch hafta ichida to’liq sog’lom holatida o'tishga ishontirishlari ham mumkin. Bu odamlar axloq tushunchasiga mutlaqo begona. Pul uchun ular hamma narsaga tayyor. Agar salomatlik va vazn yo'qotish marafonlaridan amaliyot va mashqlar paylarni cho’zish, chimchilash, bo'yin umurtqalarining beqarorligi, bo'g'imlarning muammolari, oshqozon-ichak kasalliklari va boshqalar shaklida sog'likka zarar yetkazishi mumkin bo'lsa, ba’zi hollarda bemorni o'limga olib kelishi ham mumkin. Ular bundan tashqari litsenziyasiz o'z brendlariga ega qahva va sodali ichimliklar, turli xil oziq-ovqat qo'shimchalarini ham tavsiya etishalri mumkin.
Demak, Internetda etikaning mavjud emasligi ko'pincha salbiy oqibatlarga olib keladi. Internetdagi firibgarlik, sifatsiz tovarlar va xizmatlarni sotish, taqiqlangan va potentsial xavfli kontentga qarshi kurashish bo‘yicha ko‘rilayotgan chora-tadbirlar hozirada yetarli darajada emas. Internet makonida axloqiy me'yorlarni ishlab chiqishni qo'llab-quvvatlash kerak. Ularni amalga oshirish usullarini ishlab chiqish va foydalanuvchilarning tarmoqdagi muloqot etikasini rivojlantirish lozim. Agar ko'pchilik odamlar global tarmoqda axloqiy qoidalarga rioya qilsalar, unda yashirin xavf-xatarlar soni ham kamayishi mumkin.