Kibermakondagi diniy
Fanning predmeti, masadi va vazifalari
Download 4.04 Mb. Pdf ko'rish
|
Kibermakondagi diniy jarayonlar
|
2. Fanning predmeti, masadi va vazifalari. Dunyoda XX asrning
ikkinchi yarmidan boshlab kompyuterlar va Internet aloqasining ommalashuvi inson amaliy faoliyatining har bir jabhasiga, xususan, diniy jarayonlarga ta'siri barobarida, XXI asr ibtidosida qator ijtimoiy va iqtisodiy muammolarni ham keltirib chiqardi. Insoniyat tarixida ma'lumot uzatilishining tezligi va muhimlik darajasi bugungi kundagidek jadal sur'atlarda ommalashishiga kibermakon asosiy vositalardan biri bo‘lib xizmat qilmoqda. Shu boisdan ham kibermakon va Islom bilan bog‘liq diniy-ma'naviy jarayonlarni ilmiy kontseptual o‘rganish dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Jahon miqyosida axborot-kommunikasiya texnologiyalariga intilish globallashuv sharoitida o‘zining mustaqil fikriga ega, texnika imkoniyatlaridan unumli va rasional foydalanuvchilar uchun ulkan imkoniyatlar eshigini ochdi. Internet tarmog‘ining dastlabki vazifalaridan avvalida texnologik uzilishlarni bartaraf etishga alohida e'tibor qaratilgan edi. Vaqt o‘tishi bilan «Butundunyo o‘rgimchak to‘ri» inson ehtiyojlari va qiziqishlaridan kelib chiqqan holda turli mazmundagi axborotlar, ko‘ngilochar dasturlarni o‘zida mujassam etgan misli ko‘rilmagan qulayliklarni yaratdi. Bu esa, o‘z navbatida, internetning keng 9 ommalashuviga olib keldi. Shu bilan bir qatorda, inson ongiga salbiy ta'sir o‘tkazishga qaratilgan tajovuzlar, mamlakatning axborot boshqaruv tizimini izdan chiqarishga urinishlar ham ortdi. Kibermakon esa ijobiy va salbiy jarayonlarni amalga oshirishda qulay muhit maqomini kasb etdi. Telefon suhbatlari, «chatlar», turli onlayn bahslar, kompyuter aloqasi umumiy ko‘rinishda kibermakonda amalga oshiriladi. Raqamli texnologiyalar kibermakondan erkin foydalanish imkonini yaratish bilan bir vaqtda, undagi xavf-xatarlarning ko‘z ilg‘amas darajada yuqorilayotganini ham anglatadi. O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti Sh.M.Mirziyoev yoshlar ma'naviyatini yuksaltirish va ularning bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil etish bo‘yicha ilgari surgan beshta muhim tamoyillardan uchinchisi «aholi va yoshlar o‘rtasida kompyuter texnologiyalari va internetdan samarali foydalanishni tashkil etishga qaratilgan» i ham aynan shu bilan izohlanadi. Statistik ma'lumotlarga ko‘ra, hozirgi kunda er yuzi aholisining 4 536 millioni internetdan foydalanmoqda. Ularning 830 millionini yoshlar tashkil etadi. Ular o‘rtacha 15-24 yoshli fuqarolardir. Demak, yoshlarning axborot- kommunikasiya texnologiyalaridan foydalanishning texnik va mafkuraviy madaniyatini yuksaltirish orqali ularda turli g‘oyaviy tahdidlarga, xususan, diniy ekstremizm, terrorizm, «ommaviy madaniyat» va boshqa yot g‘oyalarga qarshi mustahkam immunitetni shakllantirish alohida ahamiyat kasb etmoqda. Shu sababli, kibermakonda diniy-ma'naviy jarayonlarning namoyon bo‘lish shakllarini ilmiy asoslangan holda tahlil qilish davrning dolzarb vazifasiga aylandi. XXI asr axborot asri deb e'tirof etilayotgani bejiz emas. Insoniyat tarixida ma'lumotning muhimlik darajasi bu kabi yuqori cho‘qqilarni zabt 10 etmagan edi. Insonlarning yangi bilimlarni egallashga qiziqishi tobora ortib borayotgan globallashuv jarayonida ijtimoiy ongni zaharlashga qaratilgan tajovuzlar, mamlakatning axborot boshqaruvini izdan chiqarishga urinishlar tobora ortib bormoqda. Bunda yoshlarning axborot- kommunikasiya texnologiyalaridan foydalanish madaniyatini yuksaltirish orqali ularda turli mafkuraviy tahdidlarga, xususan, ekstremizm, terrorizm va boshqa yot g‘oyalarga qarshi mustahkam g‘oyaviy immunitetni shakllantirish muhim ahamiyat kasb etadi. Bunday jarayonlarni amalga oshirishda esa kibermakon qulay muhit manbaiga aylanib ulgurgan. Fannining predmeti – talabalarga kibermakondagi diniy jarayonlar dinamikasi bo‘yicha bilimlarning nazariy asoslarini, raqamli vositalardagi din bilan bog‘liq asosiy tushunchalar va kategoriyalarini, global makonda amal qilivchi diniy amaliyotlarning tarixi va konvergensiyasini o‘rgatish hamda ularni amaliyotga tatbiq etish ko‘nikmasini hosil qilishdan iborat. Fanning vazifasi nazariy bilimlar, amaliy ko‘nikmalar, kibermakondagi diniy jarayonlarga uslubiy yondashuv hamda ilmiy dunyoqarashini shakllantirish, diniy amaliyotlarning global tarmoqdagi tarixi va konvergensiyasining mazmun-mohiyatini bilish, ularga nisbatan shaxsiy munosabatni shakllantirish orqali dinlarning raqamli texnologiyalardagi ijobiy va salbiy jitshatlarini ochib berish. Jahon miqyosida axborot-kommunikasiya texnologiyalariga intilish globallashuv sharoitida o'zining mustaqil fikriga ega, texnika imkoniyatlaridan unumli va rasional foydalanuvchilar uchun ulkan imkoniyatlar eshigini ochdi. Internet tarmog'ining dastlabki vazifalari avvalida texnologik uzilishlarni bartaraf etishga alohida e'tibor qaratilgan edi. Vaqt o'tishi bilan «Butundunyo o'rgimchak to'ri» inson ehtiyojlari va 11 qiziqishlaridan kelib chiqqan holda turli mazmundagi axborotlar, ko'ngilochar dasturlarni o'zida mujassam etgan misli ko'rilmagan qulayliklarni yaratdi. Bu esa, o'z navbatida, internetning keng ommalashuviga olib keldi. Shu bilan bir qatorda, inson ongiga salbiy ta'sir o'tkazishga qaratilgan tajovuzlar, mamlakatning axborot boshqaruv tizimini izdan chiqarishga urinishlar ham ortdi. Kibermakon esa ijobiy va salbiy jarayonlarni amalga oshirishda qulay muhit maqomini kasb etdi. Telefon suhbatlari, «chatlar», turli onlayn bahslar, kompyuter aloqasi umumiy ko'rinishda kibermakonda rivojlandi. Raqamli texnologiyalar kibermakondan erkin foydalanish imkonini yaratish bilan bir vaqtda, undagi xavf-xatarlarning ko'z ilg'amas darajada yuqorilayotganini ham anglatadi. Shu sababli, kibermakonda diniy- ma'naviy jarayonlarning namoyon bo'lish shakllarini ilmiy asoslangan holda tahlil qilish davrning dolzarb vazifasiga aylandi. Download 4.04 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|