«kichik biznes va xususiy tadbirkorlik» fanidan leksiyalar kursi
Tijorat banklari depozitlariga aholi va xo‘jalik sub’ektlari bo‘sh pul
Download 4.8 Kb. Pdf ko'rish
|
kichik biznes va xususiy tadbirkorlik
|
3. Tijorat banklari depozitlariga aholi va xo‘jalik sub’ektlari bo‘sh pul
mablag‘larini jalb etish va bank xizmatlari turini rivojlantirish Banklar tomonidan aholiga ko‘rsatilayotgan xizmatlar ko‘lamini kengaytirish, zamonaviy texnologiyalar asosida qulayliklar yaratish maqsadida amalga oshirilib kelinayotgan bir qator chora-tadbirlar ham mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy hayotida o‘z aksini topmoqda. Prezidentimiz «Bankdan tashqari pul aylanmasini keskin qisqartirish va pul muomalasini mustahkamlash, milliy valyuta barqarorligini oshirish, chakana savdo va xizmat ko‘rsatish sohasida hisob-kitoblarni amalga oshirishda plastik kartochkalardan foydalanishni kengaytirish masalalari bundan buyon ham e’tiborimiz markazida bo‘lishi darkor», deb ta’kidlab o‘tgan edi. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Banklardagi depozit hisob varaqlardan naqd pul to‘lovlarini uzluksiz ta’minlash kafolatlari to‘g‘risida»gi 2005 yil 5 avgustdagi 147-sonli qarori talablarini ijro etish borasida bank tizimi tomonidan amalga oshirilgan bir qator chora-tadbirlar aholining bank tizimiga bo‘lgan ishonchini yanada oshishiga olib keldi. Ma’lumki, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008 yil 28 noyabrdagi 4057-sonli farmoniga muvofiq, fuqarolarning tijorat banklari depozit hisob varaqlaridagi omonatlari ularning miqdoridan qat’iy nazar to‘liq qaytarilishining davlat tomonidan kafolatlanganligi aholining bank tizimiga bo‘lgan ishonchini yanada mustahkamlanishiga xizmat qildi va bu jismoniy shaxslarning banklardagi omonatlari hajmining oshishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatdi. Vazirlar Mahkamasining 2009 yil 13 fevraldagi 1-sonli majlis bayoni talablaridan kelib chiqqan holda, aholining bo‘sh pul mablag‘larini banklardagi omonatlarga jalb qilinishida hamda omonatdagi mablag‘larni ularning birinchi talabiga ko‘ra berilishida qonun buzilishiga yo‘l qo‘ymaslik, omonatchilarning haq- huquqlari himoya qilinishini ta’minlash borasida tizimli chora-tadbirlarning amalga oshirilishi va banklarning mazkur faoliyatlari ustidan nazoratning yanada kuchaytirilganligi ham aholi bo‘sh pul mablag‘larini bank omonatlariga jalb qilishni yanada jadallashtirdi. Ushbu vazifadan kelib chiqqan holda, bank tizimida aholiga ko‘rsatilayotgan zamonaviy bank xizmatlari turlarini kengaytirish, naqd pulsiz hisob-kitoblar tizimini keng joriy etish, jumladan plastik kartochkalardan foydalanishni rivojlantirish bo‘yicha aniq chora-tadbirlar ko‘rib borildi. Amalga oshirilgan ishlar natijasida, 2010 yil 1 yanvar holatiga tijorat banklari tomonidan savdo va xizmat ko‘rsatish shoxobchalariga o‘rnatilgan terminallarning umumiy soni 60631 tani, kartochkalar umumiy soni 6058,9 mingtani, shundan oylik ish haqi loyihalaridagi kartochkalar soni 3546,7 mingtani tashkil qildi. Korporativ kartochkalar soni 14,1 mingtani tashkil qildi. Plastik kartochkalar hisob varaqlariga 3846 mlrd. so‘mlik mablag‘lar o‘tkazildi. O‘z navbatida, plastik kartochkalar va terminallar yordamida amalga oshirilgan o‘tkazmalar hajmini yildan-yilga yuqori sur’atlarda oshirib borish ko‘zda tutilgan. Shunga ko‘ra amaldagi barcha tegishli me’yoriy hujjatlarga, shu jumladan, Markaziy bankning naqd pul muomalasiga taaluqli bo‘lgan yo‘riqnomalariga tegishli o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi. Naqd pul muomalasida mavjud bo‘lgan barcha cheklovlar bekor qilinishi esa naqd pul va naqd pulsiz hisob-kitoblarni birxillashtirish borasida qo‘yilgan muhim qadam bo‘ldi. Amalga oshirilgan chora-tadbirlar natijasida naqd pul muomalasi yanada mustahkamlanib, naqd pul mablag‘larining bankdan tashqari aylanmasini qisqartirishga zamin yaratdi. Shuningdek, xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning banklardagi depozit hisob varaqlaridan naqd pullarning uzluksiz berib borilishi to‘liq ta’minlanib borildi. Shuni ta’kidlash lozimki, mamlakatimiz hukumati tomonidan bank tizimida plastik kartochkalar miqdorini oshirish va aholini plastik kartochkalar bilan hisob- kitoblarini amalga oshirishni rag‘batlantirish borasida bir qancha imtiyozlar berilmoqda. Shulardan biri bu plastik kartochkalarga xizmat ko‘rsatadigan protsessing markazlari va bankomatlarni keltirish hamda ularni o‘rnatish borasida bojxona to‘lovlaridan 2020 yilga qadar ozod qilish chora-tadbirlari belgilangandir. Monetar siyosatning maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan holda, Markaziy bank pul-kredit siyosatining bilvosita dastaklaridan keng foydalangan holda pul taklifi o‘sishining asosiy manbasi bo‘lgan oltin-valyuta zaxiralarining oshishi hisobiga muomalaga chiqarilgan pul massasi hajmini boshqarish choralarini ko‘rib bordi. Markaziy bank tomonidan pul-kredit sohasida amalga oshirilgan aniq chora- tadbirlar natijasida o‘tgan yilda pul agregatlari belgilangan prognoz ko‘rsatkichlari doirasida, ya’ni pul massasining yalpi ichki mahsulot hajmining o‘sishiga muvofiqligi ta’minlandi. Download 4.8 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|