Kichik maktab yoshi bilimlarni o’zlashtirish, to’plash va o’zlashtirish

Iqtidorli bolalar bilan ishlash tamoyillari
1. Ta’limni differentsiallashtirish va individuallashtirish printsipi (uni amalga oshirishning eng yuqori darajasi – 
iqtidorli bolani rivojlantirishning individual dasturini ishlab chiqish).
2. Berilgan imkoniyatlarning maksimal xilma-xilligi tamoyili
3. Talabalarning qo’shimcha ta’lim xizmatlarini tanlash erkinligini ta’minlash tamoyili.
4. Oldindan o’rganish tamoyili.
5. Har qanday faoliyatda qulaylik printsipi
6. Rivojlantirib o`qitish tamoyili.
7. Iqtidorli bolalarning sinfdan tashqari mashg‘ulotlarini to‘garaklar, seksiyalar, tanlovlar, qiziqish to‘garaklari orqali 
oshirish tamoyili.
8. Talabalar bilan individual ishlashda fanlararo aloqadorlik muammosiga e’tiborni kuchaytirish tamoyili.
•
9. O’qituvchining minimal roli bilan talabalarning birgalikdagi ishlashi uchun sharoit yaratish tamoyili.

---

Ijodkorlikni rivojlantirish
Men bolalarning ijodiy salohiyatini rivojlantirish uchun darsda ishimni quyidagicha 
tashkil qilaman:
1. Ma’lumki, har qanday biznesda, birinchi navbatda, muhim ahamiyatga ega motivatsiya.
Yosh o’quvchilar, ehtimol, har qanday maktabdagi eng faol o’quvchilardir. Ammo, agar 
dastlab ular hamma narsaga qiziqsa, ular o’zlarini hamma narsada sinab ko’rishga 
intilishadi, keyin 3-4-sinfga kelib qiziqish asta-sekin yo’qoladi va bu erda ularni o’tkazib 
yubormaslik kerak.
Meni turli faoliyat turlariga undash uchun men quyidagi usullardan foydalanaman:
- “sinfdagi faxriy o’rin”.
Psixologik sinf soatlari (“Sening mening dunyosiga yurish”, “Maktab o’quvchilari uchun 
ertak terapiyasi” o’z-o’zini aniqlash sinf soatlari),
•
Portfelni yaratish, keyin ommaviy taqdimo

---

•
2. Keyingi bosqich diagnostika iqtidorli bolalar bilan ishlashning muhim jihatlaridan biri bo’lgan 
o’quvchilarning qobiliyati
•
U ikki bosqichda amalga oshiriladi:
•
•
- Dastlabki qidiruv bosqichi
•
•
Ushbu darajadagi ishning asosiy nuqtasi bola haqida dastlabki ma’lumotlarni to’plashdir. Qoidaga 
ko’ra, ma’lumotlar to’rtta manbadan: ota-onalar, o’qituvchilar, psixologlar va bolalarning o’zidan 
yig’iladi va psixologik-pedagogik kartalarda tuziladi.
•
•
- Test diagnostikasi(boshlang’ich qobiliyatlar darajasini aniqlash).
•
•
Ishimda men quyidagi diagnostika usullaridan foydalanaman:
•
•
Maktab motivatsiyasini o’rganish,
•
•
Qiziqishlar va ehtiyojlar kartasi,

---

Iqtidorli talabalar bilan muvaffaqiyatli ishlash shartlari.
Jamoaning har bir a’zosi tomonidan ushbu ishning muhimligini anglash va shu munosabat bilan o’rganish uchun ijobiy motivatsiyani shakllantirish 
muammosiga e’tiborni kuchaytirish.
Iqtidorli bolalar bilan ishlashning uslubiy tizimini yaratish va doimiy takomillashtirish.
O’qituvchi bo’lishi kerak:
O’z ishiga ishtiyoqli;
Eksperimental, ilmiy va ijodiy faoliyatga qodir;
Professional savodxonlik;
Intellektual, axloqiy va bilimdon;
Ilg’or pedagogik texnologiyalar dirijyori;
Psixolog, pedagog va o’quv jarayonining mohir tashkilotchisi;
•
Inson hayotining barcha sohalarida mutaxassis

---

O’sish nuqtasini toping
•
Iqtidorli bola bilan muvaffaqiyatli ishlash uchun men uning 
kuchli tomonlarini topishga harakat qilaman va unga buni 
ko’rsatish, muvaffaqiyat ta’mini his qilish va o’z 
imkoniyatlarimga ishonish imkoniyatini beraman. Kuchli 
tomonni ko’rsatish maktab o’quv dasturidan chetga chiqish 
qobiliyatini anglatadi, uning doirasidan cheklanmaslik. 
Ushbu tamoyilga rioya qilish muammoni ochib berdi: 
ko’pincha o’sish nuqtasi maktab o’quv dasturidan 
tashqarida.

---

Shaxsiy xususiyatlarni aniqlash
•
Iqtidor sirtda yotmaydi. O’qituvchilar uni aniqlash 
metodikasida malakali bo’lishi kerak. Aksariyat 
o’qituvchilar testlarga haddan tashqari ishonadilar, 
talabalar haqida etarli ma’lumotga ega emaslar. Yuqori 
intellektga ega bo’lgan bola maktabdagi barcha fanlardan 
ustun bo’lishi kerak, deb ishoniladi. Binobarin, o’qituvchilar 
undan eng katta hissiy va ijtimoiy etuklikni kutishadi va 
unga alohida yordam kerak emasligiga ishonch hosil 
qilishadi

---

Implantatsiya usuli ... Talabalarga hissiy-tasavvur va aqliy tasavvurlar 
orqali o’rganilayotgan ob’ektga “harakat qilish”, uni ichkaridan his 
qilish va bilish imkonini beradi.
Evristik savollar usuli. Etti asosiy savolga javoblar: Kim? Nima? Nima 
uchun? Qayerda? Qanaqasiga? Qachon? Qanaqasiga? Va ularning turli 
kombinatsiyalari o’rganilayotgan ob’ektga nisbatan noodatiy g’oyalar 
va echimlarni keltirib chiqaradi.
•
Taqqoslash usuli. Bu turli talabalarning versiyalarini, shuningdek, 
ularning versiyalarini buyuk olimlar, faylasuflar va boshqalar 
tomonidan yaratilgan madaniy va tarixiy hamkasblari bilan 
solishtirish imkoni

---

Kontseptsiyani qurish usuli . Kollektiv ijodiy mahsulotni 
yaratishga yordam beradi – kontseptsiyaning birgalikda 
tuzilgan ta’rifi.
Kelajakka sayohat qilish usuli. Har qanday umumiy ta’lim 
sohasida bashorat va prognozlash qobiliyatlarini 
rivojlantirish usuli sifatida samarali.
•
Xato usuli . Bu xatolarga nisbatan o’rnatilgan salbiy 
munosabatni o’zgartirish, uni ta’lim jarayonlarini 
chuqurlashtirish uchun xatolardan konstruktiv foydalanish 
bilan almashtirishni o’z ichiga oladi. Xato va “to’g’rilik” 
o’rtasidagi munosabatni topish o’quvchilarning evristik 
faolligini rag’batlantiradi, har qanday bilimning nisbiyligini 
tushunishga olib keladi.

---

“Agar faqat ...” usuli. Bolalarga rasm chizishga yoki dunyo o’zgarsa 
nima bo’lishini tasvirlashga yordam beradi. Bunday vazifalarni bajarish 
nafaqat tasavvurni rivojlantiradi, balki haqiqiy dunyoning tuzilishini 
yaxshiroq tushunishga imkon beradi.
“Aqliy hujum” (A.F. Osborn). Bu munozara ishtirokchilarini fikrlash 
inertsiyasidan va stereotiplardan ozod qilish natijasida juda ko’p 
g’oyalarni to’plash imkonini beradi.
•
Inversiya usuli yoki inversiya usuli . Asosan qarama-qarshi yechim 
muqobilidan foydalanishga yordam beradi. Masalan, ob’ekt tashqi 
tomondan tekshiriladi va muammoning echimi uni ichkaridan 
tekshirishda yuzaga keladi.

---

•
E’tiboringiz uchun rahmat!