Кимевий технологиянинг жараёнлари ва қурилмалари фанидан ўқув қўлланма

Сўриш баландлиги. Пастки идишдаги суюқликни эркин сиртига
(5.1- расм) атмосфера босими Ро таъсир этади. Суюқлик сўриш трубаси орқали 
баландликка кўтарилиб, насоснинг иш камерасини тўлдириш учун бу камерада 
сийракланиш вужудга келтириш керак. Бунда иш камерасига қолдиқ абсолют 
босим Рс 

Ро таъсир этади. Босимлар фарқи Ро - Рс ҳосил бўлганлиги сабабли 
суюқлик устунининг метрларда ифодаланган напори Ро-Рс/

g ҳосил бўлади.
Бу босимнинг бир қисми суюқликнинг сўриш трубасида H баландликка
кўтариш учун қолган қисми эса суюқликнинг трубада 

тезлик билан 

---

115 
ҳаракатланишига ёки тезлик босимини ҳосил қилиш учун ва сўрилаётган 
суюқлик йўлида учрайдиган барча қаршиликларни енгишга сарфланади. У 
ҳолда: 
c
с
с
о
h
Н
Р
Р




g
2
g
g
2



(5.12) 
Узатилаётган суюқликнинг қайнаб кетишини ҳисобга олган ҳолда 
сўрилиш трубаларидаги босим шу ҳароратдаги суюқликнинг туйинган буғ 
босими Р
t
дан юқори бўлиши керак. Бунда насоснинг нормал ишлаши учун 
тенглама қуйидагича ёзилади: 
g
g
2
g
g
2




t
c
с
о
с
Р
h
Н
Р
Р











(5.13) 
Бу ердан 










c
t
о
с
h
Р
Р
Н
g
2
g
g
2



(5.14) 
Ҳарорат ортиши билан суюқликнинг туйинган буғ босими ҳам ортиб, у 
қайнаш ҳароратида ташқи атмосфера босимига тенглашади, бу вақтда сўриш 
баландлиги нолга тенг бўлади. 
Шунинг учун қовушқоқлиги юқори ва иссиқ суюқликларни узатаётганда 
насос қабўл қилувчи идишга нисбатан пастроқ ўрнатилиши зарур. Худди 
шунингдек, сўриш баландлигини ҳисоблашда гидравлик ва маҳаллий
қаршиликларни енгиш учун кетган сарфлардан ташқари, марказдан қочма 
насосларда эса инерцион куч таъсирида бўладиган босим йўқолишлари 
инобатга олиниши лозим.