Kimeviy texnologiyasi

Atmosferaga tashlanayotgan ifloslantiruvchi moddalarning chegaraviy 
mumkin bo‘lgan miqdorlarini hisoblash 
1. m koeffitsientiquyidagi formuladan aniqlanadi 
80
.
0
9
.
1
34
,
0
9
.
1
1
,
0
67
,
0
1
34
,
0
1
,
0
67
,
0
1
3
3
=
+
+
=
+
+
=
f
f
m
 
 
2. f parametri quyidagi formula orqali hisoblanadi 
9
.
1
)
4
.
15
173
(
40
4
,
1
2
.
13
10
10
2
2
3
2
2
3
=
−
⋅
⋅
=
∆
⋅
⋅
=
T
H
D
w
f
f≤100 bo‘lganligi uchun chiqindi issiq hisoblanadi. 
D - chiqindilar manbasining diametri, m. 
w - gaz-havo aralashmasi manbadan chiqishining o‘rtacha tezligi, m/s 
N - manbannng er sathidan balandligi, m
∆T- gaz-xavo aralashmasi temperaturasi T
g
bilan atrof muhitdagi 
xavo temperaturasi T
x
lar farqi.
3. V
1
- gaz-xavo aralashmasining xajmi, m
3
/s, quyidagi formula 
bo‘yicha hisoblanadi: 
s
m
W
D
V
/
42
.
9
3
4
2
14
.
3
4
3
2
2
1
=
⋅
⋅
=
⋅
⋅
=
π
 
4. n-koeffitsient V
m 
parametriga bog‘liq bo‘lib, quyidagi formulalardan 
aniqlanadi: 
V
m
≥2 bo‘lganligi uchun n=1 
5. V
m
quyidagi formulaga binoan topiladi: 
74 

---

2
.
2
12
50
42
.
9
65
,
0
65
,
0
3
3
1
=
⋅
⋅
=
∆
⋅
⋅
=
H
T
V
V
m
Yakka manbadan tashlanayotgan zaxarli moddaning miqdorini CHMM dan 
oshib ketmasligini ta’minlaydigan chegaraviy mumkin bo‘lgan chiqindilar 
miqdori quyidagi formuladan aniklanadi:
s
g
n
m
F
A
T
V
H
С
ChMM
ChMCh
ф
chang
/
1
.
26
1
77
.
0
1
200
50
42
.
9
12
)
4
.
1
5
(
)
(
3
2
3
1
2
=
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
−
=
⋅
⋅
⋅
∆
⋅
⋅
⋅
−
=
s
g
n
m
F
A
T
V
H
С
ChMM
ChMCh
ф
SO
H
/
455
.
1
1
77
.
0
1
200
50
42
.
9
12
)
8
.
1
2
(
)
(
3
2
3
1
2
4
2
=
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
−
=
⋅
⋅
⋅
∆
⋅
⋅
⋅
−
=
s
g
n
m
F
A
T
V
H
С
ChMM
ChMCh
ф
gazlari
ftor
/
455
.
1
1
77
.
0
1
200
50
42
.
9
12
)
3
.
0
5
.
0
(
)
(
3
2
3
1
2
=
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
−
=
⋅
⋅
⋅
∆
⋅
⋅
⋅
−
=
S
f
- zaxarli moddaning fon miqdori, mg/m
3
. 
2-jadval 
ATMOSFERAGA TASHLANAYOTGAN GAZ-CHANG 
CHIQINDILARI VA ULARNI TOZALASH USULLARI 
Atmosferag
a 
tashlanayot
an gaz yoki 
chang 
chiqindilari
ning 
manbalari 
Gaz-
chang 
chiqindi-
larning 
tarkibi 
CHiqindilar
ning 
miqdori 
m
3
/soat 
Gaz-chang 
chiqindilarning 
miqdori m
3
/soat 
CHMCH 
Qo‘ll
anila-
yotga
n 
tozala
sh 
usulla
ri, 
tozala
gich 
jihozl
ar 
Gaz-
chang 
chiqindil
arning 
rekupera
tsiyasi 
gazsi
mon 
CHa
ng 
Atmosf
eraga 
tozalan
masdan 
tashlan
ayotga
n 
Tozala
shga 
berila-
yotgan 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
75 

---

Mir 2500 
markali 
bosim 
ostida 
quyish usuli 
bilan 
polipropile
n asosida 
kresla 
ishlab 
chiqarish
Ftor 
gazlari, 
sulfat va 
fosfor 
kislotasi 
bug‘lari, 
apatit 
changlar
i 
1.4 
0.6 
- 
2.0 
Apatit 
changlari 
– 26.1; 
Sulfat 
kislotasi 
bug‘lari 
1.455; ftor 
gazlari 
1.455 
Skrub
ber, 
siklon 
Qayta 
ishlashga 
beriladi 
3-jadval 
ISHLASH CHIQARISHDA HOSIL BO‘LAYOTGAN QATTIQ CHIQINDILAR 
VA ULARNING UTILIZATSIYASI 
Jarayonn
ing nomi 
CHiqin
dilarnin
g turi 
Tayyor 
maxsulot
ning 
birligiga 
to‘g‘ri 
kelayotga
n 
chiqindil
arning 
miqdori 
CHiqindilarningtarkibi 
CHiqindilarning 
ishlatilishi 
Ishlatilmay
digan 
chiqindilar 
va ularni 
zararsizlan
tirish 
yo‘llari 
Asosiy 
moddalarning 
miqdori 
Qo‘shimcha 
moddalarning 
miqdori 
O‘zining 
korxonasi
da, 
miqdori 
CHetg
a 
sotilis
hi, 
miqdo
ri 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
kresla 
ishlab 
chiqarish
Qattiq 
chiqindi 
3.6-6.2 t 
Polietilen 
qoldiqlari 
0.8 
0.7 
12.2 
Qayta 
ishlatishga 
beriladi 
76 

---

Foydalingan adabiyotlar: 
1. Sh.M.Mirziyoyev.Harakatlar strategasi.Xalq so’zi.2017-yil 21aprel 
№79 (6773). 
2. I.A.Karimov“Ona yurtimiz baxt-u iqboli va buyuk kelajagi yo’lida xizmat qilish 
eng oliy saodatdir ” –Toshkent - “O‘zbekiston” – 2015 y. 150 b. 
3. F.A. Magrupov “Sintetik va tabiiy yuqori molekulali birikmalar kimyoviy 
texnologiyasi” fanidan maruza matni. Toshkent 2011 y. 191 b. 
4. O.Maksumova,S.Turobjonov ”Asosiy organik sintez mahsulotlari texnologiyasi”. 
Toshkent2010 y. 326 b. 
5. M.A.Asqarov “Polimerlar kimyosi va fizikasi” Toshkent- 2004 y. 413 b. 
6. T.R.Abdurashidov“Plastmassalarni qayta ishlash texnologiyasi” Toshkent 2010 
y. 119 b. 
7. SOVPLASTITAL reglamenti. 2015 y. 391b. 
8. F.A.Magrupov, L.E.Jumanov, M.A.Axmedova “Sintetik va tabiiy yuqori 
molekulali birikmalar kimyoviy texnologiyasi” fanidan uslubiy 
qo’lanmaToshkent-2015 y. 12 b. 
9. R.E.Adilov. “STYUMB korxonalari jixozlari va loyxalash asoslari ” fanidan 
ma’ruzalar matni, TKTI 2012y. 292 b. 
10. 
“Примеры и задачи по курсу процессов и аппаратов хим. тех” К.Ф.Павлов и 
др.изд «Химия» Ленинград.1970 г.568 с. 
11. Sh.X. Muratova, O.A.Sultanhodjaev, N.A.Gabrielyan., “Korxona iqtisodiyoti”
(o‘quvqo‘llanma) , T.:TMI,2011y, 20 b. 
12. 
Н.Р.Юсуфбеков, Б.Е.Мухамедов, Ш.М.Ғуломов, “Автоматика ва ишлаб
чиқариш протцессларининг автоматлаштирилиши” Дарслик, Ўқитувчи,1982, 
-
353 б 
13. X.Raximova, A.A’zamov, T.Tursunov “Mexnatni muxofaza qilish”.T.: 
O‘zbekiston, 2003 y.132 b. 
14. O.Qudratov, G.Ganiev “Favqulotda vaziyatlarda fuqaro muhofazasi”.Toshkent- 
2005. 126
15. Internet malumoti: 
http://elib.ispu.ru//library//lessons/faleev/
 
77 

---

16. Internet malumotlari : 
http://ahtp.rusoil.net/tau.htm
. 
17. Internet malumotlari : 
http://kiryushin.boom.ru//uts/plit.htm
 
 
78 

---

Document Outline

• O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS