Kimyo fаkul’teti kimyo yo’nalishi 4-kurs talabasi achilova sayyora abdumannonovnaning

OʼZBEKISTON RESPUBLIKАSI OLIY VА OʼRTА MАXSUS TА’LIM VАZIRLIGI

SHАROF RАSHIDOV NOMIDАGI SАMАRQАND DАVLАT UNIVERSITETI

 

KIMYO FАKUL’TETI KIMYO YO’NALISHI 4-KURS TALABASI

ACHILOVA SAYYORA ABDUMANNONOVNANING

 

“ORGANIK BIRIKMALARNING KISLOTALILIGI VA ASOSLILIGI NAZARIYALARI. QATTIK VA YUMSHOQ KISLOTA VA ASOSLAR”

MAVZUSIDAN TAYYORLAGAN

T A Q D I M O T I

 

Samarqand - 2022

Reja

Reja

1.Louri-Brensted va Lyuis nazariyalari.

2.Spirtlar, fenollar va karbon kislotalarining kislotali xususiyatlari.

3.Qattiq va yumshoq kislota va asoslar.

 

Anorganik kimyoda bo‘lgani kabi organik ikmyoda ham kislotalar va asoslar tushunchalari mavjuddir. Organki moddalarning kislotali yoki asosli xossalari to‘g‘risida ikkita nazariya mavjud:

Louri-Brensted nazariyasi;

Lyuis nazariyasi.

Louri-Brensted nazariyasi bo‘yicha kislotalar deb proton beruvchi, asoslar deb esa – proton biriktirib oluvchi moddalarga aytiladi, ya’ni:

bu yerda, +B-H – protonlangan (kislota)

Louri-Brensted nazariyasi asosidagi bu tenglamalardan quyidagicha juda muhim xulosa kelib chiqadi:

Louri-Brensted nazariyasi asosidagi bu tenglamalardan quyidagicha juda muhim xulosa kelib chiqadi:

Kuchli kislotaga kuchsiz asos mos keladi va aksincha kuchsiz kislotaga kuchli asos mos keladi. Maslan, sirka va xlorsirka kislotalar solishtirilganda xlorsirka kislota sirka kislotaga nisbatan taxminan 100 barobar kuchli ekani aniqlanadi.

Ularga mos keluvchi anionlarning asosli xususiyati solishtirilganda esa atsetat anioni xloratsetat anioniga nisbatan taxminan 100 barobar kuchli asosdir. Bunga sabab xlor atomining kuchli elektronoakseptorlik xossaga ega ekanidir.

Lyuis nazariyasiga muvofiq kislotalar elektronga taxchil bo‘lgan, asoslar elektronga boy bo‘lgan, bo‘linmagan elektron juftli, qo‘sh bog‘li va aromatik yadrosi bo‘lgan moddalardir.