Kimyo fаkul’teti kimyo yo’nalishi 4-kurs talabasi achilova sayyora abdumannonovnaning

рКв =14 – рКа, yoki рКа = 14 – рКв.

Odatda asoslilik ham рКа qiymatlari orqali ifodalaniladi, ya’ni tegishli protonlangan asosning dissotsialanishi ko‘rsatiladi.

rK potensiometriya va spektrofotometriya metodlari bilan aniqlanadi.

Karbon kislotalarning рКа qiymatlari solishtirilganda shuni ko‘rish mumkinki, to‘yinmagan yoki aromatik kislotalar (masalan, akril yoki benzoy kislotalari) alkilkarbon kislotalariga nisbatan kuchlidir.

Bunga sabab, qo‘sh bog‘ tutuvchi guruh manfiy induksion (-J) ta’sir ko‘rsatadi. Х-СН2-СООН ko‘rinishidagi almashingan sirka kislotalarning kuchi J – konstantasi asosida aniqlanishi mumkin.

Bu kislotalar uchun Taft tenglamasini qo‘llash yaxshi natija beradi.

3.Qattik va yumshoq kislota va asoslar

3.Qattik va yumshoq kislota va asoslar

Ma’lum bo‘lishicha, рКа qiymat kislota va asoslarning kimyoviy xossalarini to‘liq ifodala olmaydi.

A-sinf. Al3+ > Mg2+ > Na+ … kationlar metallmaslarga nicbatan quyidagi qatorda moyillik namoyon qiladi: F > O > N > >Cl > Br >I > S.

Б-синф. Ag+ > Cd2+ > Au3+ > Sn4+ … kationlar esa metallmaslarga nisbatan yuqoridagi qatorda teskari qatorda moyillik ko‘rsatadi: S > I > Br > Cl > N > O > F.

A-sinfida barqaror birikmalar qutblanuvchanligi kam bo‘lgan elektromanfiyli katta bo‘lgan metallmaslar bilan hosil bo‘ladi.

B-sinfida esa aksincha, qarorli birikmalar elektromanfiyligi kichik, ammo qutblanuvchinligi katta bo‘lgan metallmaslar bilan hosil bo‘ladi.

A-sinfidagi kislota va asoslar «qattiq»,

B-sinfidagi kislota va asoslar esa «yumshoq» kislota va asoslar deb ataladi.

Qoida.

Qoida.

Qattiq kislota bilan qattiq asos o‘rtasidagi reaksiya qattiq kislota bilan yumshoq asos o‘rtasidagi reaksiyaga nisbatan tezroq ketadi yoki qulay muvozanat hosil bo‘lishiga olib keladi.

Masalan, F3CI birikmasi (CF3+-qattiq kislota, I--yumshoq asos) CF4 birikmasi (CF3+- qattiq kislota, F--qattiq asos) nisbatan qarorsiz birikmadir.