Kimyo, fizika va hisoblash texnikasmmg so4nggi oln

C s - O - S - O - C s
Kimyoviy element va birikmalaming reaksion qobiliyati va 
ulaming miqdoriy xarakteristikasiga kvant kirayosining keyingi 
bosqichlardagi 
rivojlanishi keng imkoniyat yaratdi. Hozirgi 
zamon kimyo fani aniq ilmiy yo‘nalish boiib, o'zining 
muammolarini fizikaviy-matematik apparat yordamida yechadi. 
Kimyo fani nazariy 
asosining yaratilishi 
uning amaliy 
imkoniyatini rivojlantirdi va kimyo yutuqlarini ilmiy bashorat 
qilishga olib keldi. Shunday katta afzallikka ega yangi usullardan 
chiziqli bolmagan optika asta-sekin kimyoviy tadqiqotlaming eng 
infonnativ, muhim usullaridan biriga aylandi. Kimyo sohasi 
bo'yicha yetishib chiqayotgan yosh mutaxassislar zamonaviy fizik 
tadqiqot usullari haqida yetarli bilimga ega boiishi kerak. 
Moddalaming tuzilishi va reaksion qobiliyatini o‘rganishda 
fizikaviy tadqiqot usullari juda qimmatli va muhim malumotlami 
beradi. Fizikaviy tadqiqot usullari molekulaning tuzilishi,

---

stereokimyosi va fizikaviy kattalik I mini aniqlashda kompleks 
ravishda ishlatiladi va bu usullar bir-birini toidiradi.
Kimyo fanining sifat va miqdoriy analitik usullari XVIII- 
usrda ymatilgan .bo'Isa ham, ular XIX asrda fizikaviy kimyo 
tarmoqlaridan olektiokimyo va termokimyo usullari bilan 
jboyulilar. Ammo buiaming barcluisi XX asrda kimyo 
taraqqiyoti uchun progressiv о'tin egallash imkoniyatini 
bemiadi. XIX asr oxiriarida kimyoviy tadqiqotlami amalga 
oshirishda fizika fani o'zining spektral-optik usullarini qo‘llab 
yangi inqilobiy bosqich yaratdi. XX asrdagi kimyo fani keskin 
yuksalishiniug asosiy omiHaridati bin zamonaviy fizik va fizik- 
kiinyoviy tadqiqot (UB-, 1Q-, YaMR-, EPR spektroskopiyasi, 
rwUgen-spektral, rentgenfaza va reutgenstmkturaviy analiz, 
inass-spektrometriya, nishonlangau atomlar usuli, aktivatsion 
analiz, magnitkimyoviy) usullarining yarati 
1
ish id ir.
Zamonaviy tadqiqot usullarining kimyoda qo'llanilishi 
kimyoviy moddalarning aniq tarkibini hisoblash emas, balki juda 
murakkab tuzilishga ega birikmalarning nozik molekuiyar 
stnikturasini isbotlash, kimyoviy reaksiya jarayoni yo4nalishiga 
.bar xil faktorlarning ta’sirini o'rganish imkoniyatini yaratib berdi.
Fizikaviy tadqiqot usullarining nazariy asoslari va ishlatilish 
nnkoniyatlariga qarab quyidagi turkumlarga boMish miunkin:
* optik spektroskopiya;
• radiospektroskopiya;
•- difraksion analiz usullari;
' ~ ionizasion usullar va hokazo.
i.2> Moddalarning sindiiish ko4rsatkichi va molekuiyar
refraksiya
Nur optik zichligi kichik boigan mululdan optik zichligi 
kattamuliitga o‘tayotgauda uning tezligi o'zgarib nur sinadi, ya’ni 
rdraksiyaga uchraydi. Agar numing ikki muhitni ajratib turuvchi 
Ukislik yuzasiga tushish burchagi ~ a , stilish burchagi - p deb 
oeigilasak:.
■
s in a : sinP = Ci : C? ~ n 
(1.6)
10