Kimyo-texnologiya fakulteti

5. Mexanik hisob

Shtutserlar diametrini aniqlash.
Diametri umumiy xolda quyidagi formuladan topiladi:

Bug‘ uchun shtutserlar diametri xisobi:

GOST bo‘yicha _{ }
Bu yerda, _{ } – bug‘ning massaviy sarfi, kg/s
_{ } – bug‘ning tezligi, m/s
–141 ⁰C dagi suv ning zichligi.
Etil spirti uchun shtutser diametri xisobi:

GOST bo‘yicha _{ }
Bu yerda, _{ } – etil spirtining massaviy sarfi.
_{ }– trubalardagi metil spirtining tezligi.
_{ }–41,1 ⁰C dagi metil spirtining zichligi.

6. Asosiy jixozning bayoni

G‘ilofli issiqlik almashinish qurilmasi. Bunday qurilmalarda issiqlik almashinish jarayonlari (isitish yoki sovitish) bilan kimyoviy jarayon bir vaqtida yuz beradi. G‘ilofli qurilma tasviri quyidagi rasmda keltirilgan.

G‘ilofli issiqlnk almashinish kurilmalari
a-past bosimlar uchun; b - yuqori bosimlar uchun;
1-qobiq; 2 — g‘ilof; 3 - flanetsli birikma; I, Iu; II - issiqlik eltkichlar
Bunday qurilmalarda issiqlik almashinish yuzasi sifatida reaktor devori xizmat qiladi. Flanets birikma 3 yordamida qobiq 1 ga g‘ilof 2 mahkamlanadi. Qobiq va g‘ilof orasidagi bo‘shliqda issiqlik eltkich I sirkulyatsiya qiladi. Qurilmaning ichida esa, eltkich II joylashtiriladi. Bu turdagi qurilmalarning issiqlik almashinish yuzasi _{ } va gilofdagi bosim 1,0 MPa dan oshmaydi. Agar, bosim 7,5 MPa dan ortsa, g‘ilofda ko‘p miqdorda teshiklar qilinadi va g‘ilof listining chetlari perimetri bo‘yicha buklanadi va qurilma qobig‘iga payvandlanadi. (b-rasmda)

7. Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish

Qo‘lda yoki avtomatik harakatlar shaklida har qanday texnologik jarayon yoki ob’ektni boshqarish faqat ob’ektning holatini yoki holatini tavsiflovchi individual parametrlar to‘g‘risida o‘lchov ma’lumotlari mavjud bo‘lganda mumkin. Ushbu parametrlar juda xilma-xildir. Bularga yelektr (oqim, kuchlanish, qarshilik, quvvat va boshqalar) va texnologik (harorat, bosim, oqim, daraja va boshqalar) parametrlar, shuningdek moddalarning xususiyatlari va tarkibini tavsiflovchi parametrlar (zichlik, yopishqoqlik, yelektr o‘tkazuvchanligi, optik xususiyatlar, modda miqdori va boshqalar) kiradi.
Parametrlarni o‘lchash standartlashtirilgan metrologik xususiyatlarga yega bo‘lgan turli xil texnik vositalar yordamida amalga oshiriladi. Texnologik o‘lchovlar va o‘lchash asboblari iqtisodiyotning turli sohalarida ko‘plab texnologik jarayonlarni boshqarishda (qo‘lda yoki avtomatik) ishlatiladi. Kimyo sanoatidagi zamonaviy texnologik jarayonlar texnologik jarayon davomida nazorat qilinishi kerak bo‘lgan ko‘plab parametrlar bilan tavsiflanadi. Buning uchun zamonaviy boshqaruv tizimlari qo‘llaniladi, buning yordamida:
• yuqori ko‘rsatkichlarga yerishiladi
• moddiy va yenergiya xarajatlarini kamaytirish
• xodimlarning mehnat sharoitlarini yaxshilash
Spirtli ichimliklarni ishlab chiqarish paytida boshqariladigan asosiy parametrlar harorat va bosimdir. Donni tozalash va ishlov berish bo‘limi. Donni tozalash va yarim kunlik ishlov berish bo‘limida qayta ishlashga kiradigan xom ashyo miqdorini nazorat qilish panel qurilmalari bilan ta’minlangan. Xom-ashyoning yuqori va pastki darajalarining boshqaruv panelida signal beriladi, vaqti-vaqti bilan xom ashyoni tashish, tozalash va qayta ishlash paytida to‘ldiriladi.
Oqim-transport tizimi mexanizmlarining ish tartibi lokal, mexanizmlar yesa qo‘lda, mahalliy ravishda ishga tushiriladi. Qaynatish bo‘limi. KhMPO-qurilmalarda, yorma harorati qalqon moslamalari va joyida joylashgan termometr tomonidan boshqariladi.
Kontakt boshida va inkubatorlarda qaynatilgan xom ashyoning haroratini nazorat qilish qalqon moslamalari tomonidan amalga oshiriladi. Inkubatorlarda bosimning monitoringi mahalliy sharoitda amalga oshiriladi. Ular texnologik yehtiyojlar uchun yetkazib beriladigan suv kollektorlaridagi suv sathini kuzatadilar.
Saqlagichdagi massa haroratini nazorat qilish qarshilik termometr va yelektron ko‘prik bilan tartibga solinadi, bunda puls o‘chirish klapaniga yuboriladi; ikkinchisi sovuq suvni tutqichga oqishini nazorat qiladi.
Saqlagichga yetkazib beriladigan malt suti miqdori piston pompasi bilan boshqariladi. Sut sutining yuqori va quyi darajasi sig‘im darajasidagi signal bilan o‘lchanadi. Saqlagichda ferment preparatlarini dozalash dispenser orqali amalga oshiriladi.
Bort nasosining fermentatsiya bo‘limiga ishlashi va saxariteldagi massa darajasi uchun boshqaruv panelida signal beriladi. Issiqlik almashtirgichdan keyin piyola harorati uchun boshqaruv paneli moslamalari.
Xamirturush pishirish bo‘limi. Xamirturush haroratini nazorat qilish asboblar bilan ta’minlangan. O‘lchov moslamasida sulfat kislotaning pastki chegara darajasining boshqaruv panelida signal mavjud.
Fermentatsiya bo‘limi. Fermentatsiya tanklaridagi fermentatsiya haroratini nazorat qilish panel hisoblagichlari va o‘rnatilgan termometrlardan foydalangan holda amalga oshiriladi.