Kimyoning gaz qonunlariga doir masalalar yechish reja 1 Мendeleev – Кlаpeyrоn tenglаmаsi

28

^azot , =22,4 / hajmni egallaydi. Normal sharoitda har qan- 1,2506

day gazning 1 gramm-molekulasi 22,4 / hajmni egallaydi. Agar biror gazning normal sharoitdagi egallagan hajmini va og'irligini bilsak, u holda gazning molekular massasini topa olamiz.

1-misol. Biror gazning 10 litri (n.sh.da) 7,14 g keladi. Shu gazning molekular massasini toping.

Yechish. Bu masalani yechish uchun 22,41 gazning necha gramm kelishini topish kerak bo'ladi:

10 I gaz n.sh. da 7,14 g,

22,4 / gaz n.sh. da x g.

Demak, gazning molekular massasi 16 ga teng. Bu gaz metan bo'lishi mumkin, chunki metanning molekular massasi 16 ga teng.

2. Molekular massani gazning nisbiy zichligi bo'yicha topish.

Masalan, bir xil sharoitda, teng hajmda, ikki xil gaz olingan bo'lsin. Bu gazlarning massalarini o'lchaymiz. Birinchi gazning massasi m, ikkinchi gazning massasi m_l bo'lsin. Avogadro qonu- niga ко'га, bir xil sharoitda ularning hajmlari va molekulalari soni o'zaro teng bo'lgani uchun massalarining bir-biriga nisbati mole­kular massalarining nisbatiga tengdir:

m _ M щ "M^"'

bu yerda, M — birinchi gazning, M, — ikkinchi gazning molekular massasi.

Birinchi gazning ikkinchi gazga nisbatan zichligini D deb belgi-

lasak, D=^_. Bundan M = D • M, kelib chiqadi. Yuqoridagi for- M|

muladan ko'rinib turibdiki, bu gazning molekular massasi uning ikkinchi gazga nisbatan zichligi bilan ikkinchi gaz molekular massasi orasidagi ko'paytmaga teng. Ko'pincha, gazlarning zichligi vodo- rodga nisbatan yoki havoga nisbatan olinadi. U vaqtda yuqoridagi formula quyidagicha yoziladi:

M = 2D_H: yoki M = 29 • D_havo

1. 
   misol. Karbonat angidridning vodorodga nisbatan zichligini toping.
   

Yechish. Karbonat angidridning molekular massasi 44 ga teng. M = 2D_Hj formulasidan D ni topamiz: D = у = 22.

2. 
   misol. 5,5 g gazning havoga nisbatan zichligi 1,52 ga teng, bu gaz normal sharoitda qancha hajmni egallaydi?
   

Yechish. Awalo shu gazning molekular massasini topamiz. Bu- ninguchun M = D • M, formuladan foydalanamiz: M = 1,52 • 29 =

28 = 44,08 g. So'ngra Avogadro qonunidan foydalanib, 5,5 g gaz egal- lagan hajmni topamiz:

44,08 g n.sh. da 22,4 /

5,5 g n.sh. da x I

_x _ 224-5^5 — 28/ 44,08

3. Mendeleyev-Klapeyron tenglamasidan foydalanib, gai­ning molekular massasini topish. Normal bo'lmagan sharoitda gazning molekular massasini topish uchun Mendeleyev-Kla- peyron tenglamasidan foydalaniladi:

PV = nRT

Bu yerda P — bosim, V — hajm, n — mollar soni, R — uni­versal gaz doimiysi, T — absolut shkaladagi temperature:

n=™. M

bu yerda m — gazning massasi, M — gazning molekular massasi.

Mendeleyev-Klapeyron tenglamosidagi n ning o'rniga — ni

м

qo'ysak, PV = JHrt

M

kelib chiqadi. Bundan