Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat. Reja. Kimyoviy reaksiyalarning tezligi Kimyoviy muvozanat

ν -reaksiyaning temperatura koeffitsenti.
Demak temperatura arifmetik progressiya bilan ortadi, reaksiya tezligi geometrik progressiya buyicha ortadi.
Misol: reaksiya 20⁰ da 4 minutda tugaydi, temperatura 60⁰ ga ko‘tarilsa qancha vaqt davom etadi.
Vt₂= Vt₁2^(60-20)/10 = Vt₁  2⁴ = 16 marta tezlashadi, t = 4:16 = 0,25 sekundda reaksiya tugaydi. Zarrachalarning kinetik energiyasi (temperatura ortishi bilan birga ortadi va reaksiya tezlashadi.)
Ayni temperaturada 100⁰ da reaksiya 10 minutda tugaydi, temperatura 0⁰ ga tushurilsa qancha davom etadi?

1. 
   
   2^{(0-100) 100} = 2^-1 marta = 1024 marta
   
2. 
   
   2) 102410 = 10240 minut = 17,7 soat davom etadi.
   

Reaksiya tezligiga katalizator ta’siri.

1. 
   
   1794 yilda Fuldgem reaksiya tezligiga H₂O ta’sirini aniqlagan.
   
2. 
   
   Krixgof kraxmal shakarga aylanishida katalizatorni rolini aniqlagan
   
3. 
   
   1835 yilad Bercelius shved fanlar akademiyasida kilgan dokladida bunday moddalarga katalizatorlar deb nom berdi.
   

Ta’rifi:

1. 
   
   Kimyoviy reaksiyaga ishtirok etadi
   
2. 
   
   Reaksiya tezligini o‘zgartiradi.
   
3. 
   
   Kimyoviy jixatidan o‘zgarmaydi.
   

A+B↔C (adsorbciya) 1) A+K=AK 2)AK+B=C+K
Kimyo fanining bu qismi kimyoviy jarayonlarning vaqt o‘tishi davomi­da turli omillar ta’sirida qanday qonuniyatlar asosida amalga oshishini o‘rganadi.
Turli tashqi ta’sirlar orasida reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyalarining o’zgarishi, temperatura o ‘zgarishining ta’siri va gaz mod­dalar orasida boradigan reaksiyalarga tashqi bosimning ta’siri va, bulardan tashqari, yana bir necha holatlar va vaziyatlar ta’siri natijasida bo‘ladigan o‘zgarishlar sistema uchun ahamiyatga ega bo‘ladi.
Har qanday omillarning reaksiya tezligiga ta’sirini o ‘rganishda turlicha yo‘l tutish mumkin. Masalan, reaksiya tezligini o ‘rganish maqsadida qo‘yilgan tajribalarni turli miqdorda olingan moddalar ishtirokida kuzatiladigan o‘zgarishlarni qayd etish va olingan ma’lumotlarni umumlashtirish natijasida sizga ma’lum bo‘lgan «ta’sir etuvchi massalar qonuni» ta’riflangan edi.
Boshqacha yo‘l tutilganda — reaksiya davomida ayrim atom va molekulalar holatidagi o‘zgarishlarni tadqiq etish natijasida ham umumiy qonuniyatlarni keltirib chiqarish mumkin. Bu usulni amalga oshirishda ko‘pincha turli taxminlarga tayanishga to’g‘ri keladi, chunki ko’pchilik reaksiyalar «oraliq bosqichlar» vositasi orqali amalga oshadi. Oraliq bosqich mexanizmi haqidagi ma’lumotlarga ega bo‘lish uchun ko‘pgina ma’lum otlarni o ‘zaro umumlashtiruvchi holatgacha yetkazish kerak bo‘ladi.