Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat. Reja. Kimyoviy reaksiyalarning tezligi Kimyoviy muvozanat

I. C(k)+ 0,5O2(g), ΔH10 = -3 9 6 ,0 kJ
Ikkinchi usulda jarayonni ikki bosqich orqali amalga oshirish ko‘zda tutiladi
II. Grafit yonishida uglerod(II) oksid hosil bo‘ladi:

1. 
   C(k)+ 0,5O2(g), ΔH20 = -110,05kJ
   
2. 
   CO ning kislorodda yonishi:
   

C(g)+ 0,5O2(g), ΔH30 = -285,5kJ
Ikki bosqichning yig‘indisi:
C(k) + 0,5O2(r) = CO(r)
СО(r) + 0,5O2(r) = CO2(r)
C(k)+ O2(r) = CO2(r), ΔH20 + ΔH30 = ΔH10 = – 393,5 Kj
Shu misolga tatbiq etilgan Gess qonuniga tegishli m a’lumotlar grafik ko‘rinishi rasmda keltirilgan.
Grafikdan ko‘rinadiki, Gess qonuni energiyaning saqlanish qonunining bosqichma-bosqich boradigan jarayonlarga tatbiq qilinishidan kelib chiqadi.
Xulosa : ayrim bosqichlarning issiqlik effektlar yig‘indisi umumiy jarayonning issiqlik effektiga tengdir.
Kimyoviy reaksiyaning issiqlik effektini topish uchun reaksiya mahsulotlarining hosil bo‘lish issiqliklari yig‘indisidan boshlang‘ich moddalaming hosil bo‘lish issiqliklar yig‘indisini ayirish lozim:
Uglerod(IV) oksidning oddiy moddalardan hosil bo‘lish entalpiyasi (ΔH0f, 298) va oraliq bosqichda CO ning hosil bo‘lish entalpiyasi bilan uning CO2 gacha oksidlanish entalpiyalari yig’indisiga teng ekanligi ener­giyaning saqlanish qonuni talabiga javob beradi. Shunday grafik yoki hisoblardan foydalanib, tajribada o’lchab bo‘lmaydigan CO ning hosil bo’lish entalpiyasini hisoblab topish oson bo’ladi.
Termokimyoviy hisoblar asosida kimyoviy bog‘ energiyasini, kristall panjara energiyasini, molekulalar orasidagi zaif bog‘lar energiyasini, moddalarning erish va gidratlanish energiyasini, moddalarning bir fazadan ikkinchi fazaga o‘tish jarayonining energetik effektlarini topish mumkin. Hozirgacha 4 mingdan ortiq moddalarning hosil bo‘lish entalpiyalari haqidagi ma’lumotlar aniqlangan.rilmas reaktsiyalar- berilgan sharoitda deyarli bir yo'nalishda ketayotgan reaksiyalar (→ belgisi bilan belgilanadi).
Misol uchun:
CaCO 3 → CaO + CO 2
Qaytariladigan reaktsiyalar- bir vaqtning o'zida ikkita qarama-qarshi yo'nalishda ketayotgan reaktsiyalar (belgi bilan belgilanadi).
o'tish holati (faollashtirilgan kompleks) - bu boshlang'ich moddalar (reagentlar) va reaktsiya mahsulotlari o'rtasida oraliq bo'lgan kimyoviy tizimning holati. Bu holatda eski kimyoviy bog`lar uzilib, yangi kimyoviy bog`lar hosil bo`ladi. Keyinchalik, faollashtirilgan kompleks reaktsiya mahsulotlariga aylanadi.
Ko'pgina kimyoviy reaktsiyalar murakkab deb ataladigan bir necha bosqichlardan iborat elementar reaktsiyalar .
elementar reaktsiya- kimyoviy bog'lanishning yagona hosil bo'lishi yoki yorilishi. Kimyoviy reaksiyani tashkil etuvchi elementar reaksiyalar majmuini aniqlaydi kimyoviy reaksiya mexanizmi.
Kimyoviy reaksiya tenglamasi odatda tizimning dastlabki holatini (boshlang'ich moddalar) va uning yakuniy holatini (reaktsiya mahsulotlari) ko'rsatadi. Shu bilan birga, kimyoviy reaksiyaning haqiqiy mexanizmi ancha murakkab bo'lishi mumkin va bir qator elementar reaktsiyalarni o'z ichiga oladi. Murakkab kimyoviy reaksiyalar teskari, parallel, ketma-ket va boshqa ko'p bosqichli reaktsiyalar (zanjir reaktsiyalari , qo'shilgan reaktsiyalar va boshqalar.).
Agar kimyoviy reaksiyaning turli bosqichlari tezligi sezilarli darajada farq qiladigan bo'lsa, unda kompleks reaktsiyaning tezligi umuman olganda uning eng sekin bosqichi tezligi bilan belgilanadi. Bu bosqich (elementar reaksiya) deyiladi cheklash bosqichi.